Hz. Muhammed’in özelliklerini yazıyla anlatan metni içeren hilye, bilinen örneklere göre 17. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak elyazma kitap sayfasından ayrı, tek başına kâğıt üzerine yazılıp duvara asılacak biçimde, çeşitli boylarda ve çok farklı tasarımlarda hazırlanmıştır. Her dönemin bazı ünlü hattatları hilye metni kopya etmişler ve bu metin üstat müzehhipler tarafından süslenmiştir. Hattat Seyyid Abdullah bu hilyeyi de duvara asılacak tarzda, ilk hilyeyi yazdığı sanılan hocası Hafız Osman gibi tasarlamıştır. Eserin üst kısmında yatay enli dikdörtgen alana, iri muhakkak hatla besmele ve hemen altında dar yatay alana sülüsle “Biz seni ancak cihana rahmet olmak üzere gönderdik” ayeti (Enbiya: 107) yazılıdır. Ortadaki kare alandaki “göbek” denilen daire içine nesih hatla Muhammed Peygamber’in yazıyla tarifi kaydedilmiştir. Dairenin dışındaki alanda Allah, Muhammed, Hasan ve Hüseyin’in isimleri ile kendilerine cennet müjdelenen on sahabenin adı vardır. Dairenin altındaki iki satırlık sülüs hattın üst satırında Enbiya suresinin 107. ayeti ikinci defa yazılmış, alt satıra ise Ashâb-ı Kehf isimleri (Yemliha, Mislina, Mekselina, Mernuş, Debernuş, Sazenuş, Kestatayyuş, Kıtmir) kaydedilmiştir. Daha alttaki nesih hatla ilk üç satırda hilye metninin devamı yer alır. Hilyenin sağındaki küçük karenin içine Esmâ-i Hüsnâ, solundakine Esmâ-i Nebî yazılmıştır.Illuminations: Hilyenin göbek kısmının etrafı, dikdörtgen alanlar, Esmâ-i Hüsnâ ve Esmâ-i Nebî bölümlerinin üst kısmı, lacivert zemine incecik altın sarmal dallar üzerinde sıralanan minicik renk renk çiçekler ve yapraklarla tezhiplidir.Measurements: 58 x 40,8 cmScript: Muhakkak; Sülüs; Nesih; Muḥaqqaq; Thuluth; Naskhī
Oniki satırlı arkalı önlü nesihle yazılmış tek sayfadır. Enam suresinin 114-128 ayetleri arası yazılmıştır.Illuminations: Cedvel ve duraklar altın olup yazı sahasının etrafı taba renk üzerine zerefşanla süslenmiştir.Measurements: 30,8 x 22,8 cmScript: Nesih
Mehmed Şefik'in yazdığı kalıptan hazırlanan zer-endûd levhada, yazı alanının üzerinde, pervazın ortasında, "Allah yüce kitabında şöyle buyurmuştur" anlamına gelen giriş ibaresi Kâlellâhu te'âla fî kitâbihi'l-kerîm yer alır. Altına, "Allah'ın göğsünü İslam'a açtığı, böylece üzerinde Rabbinden bir nur bulunan kimse, kalbi imana kapalı kimse gibi midir?" anlamındaki âyet (Zümer: 22) yazılmıştır.Illuminations: Yazı alanının dışındaki kalınca pervaz beyaz bir kurdeleyle birbirine dolanan altınlı, çiçekli ve yapraklı dallarla bezelidir.Measurements: 47.5 x 100 cmScript: Celi sülüs
Sakız Adası'nda doğan hattat Abdülfettah, Serasker Hüsrev Paşa'nın (ö. 1855) himayesinde İstanbul'da eğitim görmüş ve önemli devlet görevlerinde bulunmuştur. Bilindiği kadarıyla Sultan Abdülmecid'in (h. 1839-1861) himaye ettiği hattat İstanbul, Bursa, Edirne, Şam ve Girit'in önemli mimari yapıları için celi yazılar yazmıştır. Bu levhasında, Ah, Ya Muhammed ibaresini yazmış, ibarenin solundaki boşluğa "Allah’ın salât ve selâmı üzerine olsun" anlamına gelen sallallâhu aleyhi vesellem istifini yerleştirmiştir.Measurements: 61.5 x 78.3 cmScript: Celi sülüs
20. yüzyılın tanınmış hattatlarından Hasan Rıza hüsnühat sanatını Yahya Hilmi (ö. 1907), Mehmed Şefik (ö. 1880) ve Sami Efendi'den (ö. 1912) öğrenmiştir. Medresetü'l-Hattatin'de ders vermiş, son Osmanlı hattatlarını yetiştirmiştir. Hattat, Şems suresinin tamamını yazdığı büyük boyutlu levhasına besmele satırıyla başlamış, altına muhakkak hat ile surenin Arapça ayetlerini, daha alta ise sülüs hatla Türkçe meallerini yazmıştır.Illuminations: Yazı satırlarının dışı, altın zemin üzerine kurdeleler ve girlantlarla birbirine bağlanan kıvrımlı saz yaprakları ve rengârenk çiçekli buketlerle doldurulmuştur. Levhanın dışındaki pervaz koyu kahverengi zemin üzerine altınla bezelidir.Measurements: 127 x 88 cmScript: Sülüs; Muhakkak; Rıka; Thuluth; Muḥaqqaq
Necmeddin Okyay, son dönem hattatlarından Nazif Bey (ö. 1913), Hasan Rıza (ö. 1920), Mehmed Hulusi Yazgan (ö. 1940), Ahmed Kâmil Akdik (ö.1941), İsmail Hakkı Altunbezer (ö. 1946) gibi, 19. yüzyılın tanınmış celi sülüs ve celi talik hattatı olan Sami Efendi'nin (ö. 1912) öğrencisiydi. Necmeddin Okyay da, Sami Efendi'nin diğer öğrencileri gibi, 1914'te açılan Medresetü'l-Hattatin'in hocalarındandı. Sanatkâr, hattatlığının yanında, ebru çalışmalarıyla da tanınmış, çiçekli ebrulu kâğıtlarıyla bu alana önemli bir yenilik getirmiştir. Hattatın bu levhasında, Şefâat yâ nebiyyallâh ("Ey Allah'ın peygamberi, şefaat et") ibaresi yazılıdır.Illuminations: Koyu sarı zemin üzerine siyah mürekkeple yazılan kompozisyonu çevreleyen pervazlar ebrulu kâğıttandır.Measurements: 88 x 120 cmScript: Celi talik
Hattat Faik Efendi, sülüs ve nesih hatlarını Mehmed Şefik'ten (ö. 1880) meşketmiştir. Bu levhasında celi divani hatla "Taşlanan ve (Allah'ın huzurundan) kovulan şeytandan Allah'a sığınırım. Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla! Ey kapıları açan Rabbimiz, bize hayır kapılarını aç" anlamına gelen Arapça duayı, saltanat kayığı formunda yazmıştır. Dua siyah mürekkeple yazılmış, altınla tahrirlenmiştir.Illuminations: Kompozisyonun üzerine irice, yeşil bir saz yaprağı, yaprağın arasına ise kırmızı, büyük bir rozet çiçeği iliştirilmiştir. Bu bezemenin sağında gene irice, altınlı bir şemse motifi görülür. Orta alanı, altınlı süslemeleri olan bej, dar ve koyu pembe enli birer pervaz çevreler.Measurements: 47,3 x 90 cmScript: Celi divani
İstanbul’da yaşadığı mahalleden dolayı, Çırçırlı lakabı ile tanınan hattat Ali, güzel yazı yazmayı Kazasker Mustafa İzzet’in (ö. 1876) öğrencisi Mehmed Şefik’den (ö. 1880) öğrenmiştir. Hattat Ali, bu levhasında, Hz. Muhammed’e ithafen, Türkçe ve Farsça bir manzume yazmıştır.
Yapıştım dâmen-i pâk-i rızâya hed çi bâdâ bâd
Sarıldım hâk-i pây-ı Mustafâya her çi bâdâ bâd
Zuhûrât u cevâba tâb u tâkatsız kalıp hayrân
Sığındım dergeh-i lutf-ı Hudâya her çi bâdâ bâd
Hakk’ın rızasının temiz eteğine yapıştım, ne olursa olsun!
Mustafa’nın ayağının toprağına sarıldım, ne olursa olsun!
Zuhurat ve cevaplara güç kuvvet yetiremeyip şaşırıp kalınca
Allah’ın lütuf dergâhına/katına sığındım, ne olursa olsun!Measurements: 50 x 49,2 cmScript: Celi sülüs
Kazasker Mustafa İzzet'in (ö. 1876) öğrencisi olan ve hocasının ardından onun görevlerine atanan hattat Mehmed Şefik bu levhasında, "Yâ Hazreti Mevlânâ - kuddise sırruhu'l-a'lâ" (Yâ Hazret-i Mevlânâ - Mübarek sırrı mukaddes olsun) sözlerini yazmıştır. "Mevlânâ" kelimesinin içindeki, kompozisyona hâkim olan lamelif harfi, semazenlerin sema sırasında açılan kollarını çağrıştırır.Illuminations: Üst köşelerde çiçekli birer dal olan yazı alanı lacivert pervazla çevrilidir.Measurements: 37,5 x 43 cmScript: Celi sülüs
Hattat Mehmed Şefik, Kazasker Mustafa İzzet'in (ö. 1876) öğrencisidir. Sultan Abdülmecid (h. 1839-1861) Mustafa İzzet'i ikinci imamlığa atayınca, Mehmed Şefik hocasının yerine Musika-i Sultaniye ve Hademe-i Humayun'un hüsnühat hocalığı görevine getirilmiştir. Mehmed Şefik, Sultan Abdülmecid'in yaptırdığı caminin yazılarını yazmak üzere 1855'te Sakız adasına gönderilmiş, aynı yıl depremde zarar gören Bursa Ulu Cami’nin kitabelerinin onarımı için de görevlendirilmiştir. Sultan Abdülmecid'in türbesinin yazıları da Mehmed Şefik'e aittir. Hattat bu levhasında, "Allahım, ayıplarımızı ört, günahlarımızı bağışla, kalplerimizi temizle. Allahım, rahmetinle rahmet peygamberi, ümmetin şefaatçisi Hz. Muhammed'i, ailesini ve ashabını kuşat" anlamındaki Arapça duayı celi sülüs hatla üç satır halinde yazmıştır.Illuminations: Yazı alanını çevreleyen iç ve dış pervazların ebru kağıtları, Necmeddin Okyay'a (ö.1976) atfedilen ebrulu kâğıttandır.Measurements: 39 x 45 cmScript: Celi sülüs; Rıka
Sami Efendi'den (ö. 1912) hat meşk eden hattat Nazif, döneminde de beğenilen bir hattattı. Bu levhasında, "Allah'ın farzlarını yerine getir ki, itaat edenlerden olasın" anlamındaki hadisi oval bir kompozisyon içine istiflemiştir.Illuminations: Zencerekli bir pervazla çevrelenen yazı alanı ebrulu kâğıtla vassalelenmiştir.Measurements: 38 x 48,5 cmScript: Celi sülüs
Tekkelerde tarikat pirinin adının yazıldığı sanatlı levhaların duvara asılması bir gelenekti. Bu geleneğe uyan hattat Rakım, kenarlarından püsküller sarkan, kıvrımlı ayakları saz yapraklarıyla süslü dikdörtgen bir sehpanın üzerine yerleştirilmiş Mevlevi sikkesinin içine, "Dost, Yâ Hazret-i Mevlana Muhammed Celaleddin-i Rumî" ibaresini istiflemiştir. Sehpanın üzerine, Kaddese'llâhu sirrahu'l-'âlî (Allah onun yüce sırrını mukaddes kılsın) ibaresini yazmıştır.Illuminations: Sehpanın üzerindeki bu ibarelerin satır araları tezhiplidir (beyne's-sütur). Levhanın krem rengi zemininin üzerine fırçayla altınlı, çiçekli dallar; Mevlevi sikkesinin iki yanına ise pembe çiçekli,m yeşil saz yapraklı uzunca dallar resmedilmiştir. Mevlevi sikkesinin üstünde, bir perdeye ait olduğu anlaşılan püsküller sarkmaktadır. Köşelerde kıvrımlı köşebentler vardır. Altın cetveller ve koyu kırmızı ince pervazın dışındaki kalınca mavi pervaz halkârî süslemelidir. Siyah dış pervaz ise birbirine dolanmış altınlı saz yaprakları ve boru çiçekleri, köşelerde rozetlerle bezenmiştir.Measurements: 53 x 45 cmScript: Celi sülüs
Giritli hattat Şükrü, bu levhasında siyah mürekkeple "Koruyup gözeten Allah'ın bağışlayıcılığına tevekkül ettim" anlamına gelen Arapça Tevekkeltu bi mağfırati'l-muheymini ve kırmızı mürekkeple "O bağışlayıcıdır, merhamet sahibidir" anlamına gelen Arapça Huve'l-ğafûru zu'r-rahmeti ibarelerini birbirinin arasından geçirerek yazmıştır. Bu kompozisyonun günümüze ulaşmış ilk örneklerinden biri 15. yüzyıl başlarında Timurî döneminde Herat'ta yazılmış olmalıdır. Son derece zarif bir diğer tezhipli örneği ise 16. yüzyıl başlarında müzehhip Zeyneddin Mahmud (ö. 1519?) tarafından hazırlanmıştır. Önceki meslektaşlarından esinlenen Osmanlı hattatlarından Saray-ı Hümayun meşk hocası Abdullah Vefaî bu szöleri 1136/1723-1724 yılında, altın ve kırmızı mürekkeple yazmıştır. Beğenilen bu tasarımın 19. yüzyılda hazırlanmış ve cami iç duvarlarına yazılmış başka örnekleri de vardır. Osman Hamdi Bey (ö. 1910), SSM'de bulunan bir tablosunda bu levhanın bir benzerini bir cami duvarında asılı olarak resmetmiştir (SSM 200-0087).Measurements: 23 x 50 cmScript: Celi sülüs
Çift sütun üzerine yirmi iki satır olarak kaleme alınan Arapça kasidedir. Nesih kırması hatla yazılmıştır. Son iki satır atlanarak, sağ ve sol koltuk oluşturulmuştur. Koltuklara da ketebe yazılmıştır. Yeşil ve kırmızı çizgilerle satır araları ve yazı alanı cedvelleri çekilmiştir.Measurements: 21 x 33 cmScript: Nesih
Hz. Ali'ye, Eflatun'a ve Yakut Mustasimi'ye ait Arapça özlü sözler yazılmıştır. 4 satırlı nesih sayfadır. Satır araları altın cedvellerle ayrılmıştır. Duraklar altındır. Dış pervazı pembeli, yeşilli ebrudandır.Measurements: 26.1 x 16.9 cmScript: Nesih
Hz. Ali'ye, Eflatun'a ve Yakut Mustasimi'ye ait Arapça özlü sözler yazılıdır. 4 satırlı nesih sayfadır. Satır araları cedvelle ayrılmıştır. Duraklar altındır. Dış pervazı pembedir.Measurements: 24.5 x 15.4 cmScript: Nesih
Dört satırlı nesih sayfadır. Hz. Ali'ye, Eflatun'a ve Yakut Mustasimi'ye ait Arapça özlü sözler yazılıdır. Satır araları altın cedvellerle ayrılmıştır. Dış pervazı, mavili, pembeli ebrudandır.Measurements: 26.2 x 16.8 cmScript: Nesih
İki sülüs satır arasına tek satır nesih hatla yazılmıştır. İç pervaz görülmeyen eserde yazı alanını kalınca altın cedvel belirlemektedir. Dış pervaz ise saman rengi üzerine simefşan süslemelidir. Satır aralarına da altın cedvel çekilmiştir. Duraklar yine altındır.Measurements: 26.5 x 18.5 cm
Murakkada, düz, âharlı ve ebrulu, renkli kâğıtlar üzerine talik harflerin ve hecelerin alıştırmasından oluşan müfredat meşki (1-12. kıt’alar) ile besmelenin fazileti, Allah'ın büyüklüğü ve gücü, Hz. Muhammed'in vasıfları hakkındaki kısa metinlerden oluşan mürekkebat meşki (13-17. kıt’alar) yer alır. Eserin 13. ve 14. kıt’alarında Hakanî Mehmed Bey'in (ö. 1606) 1007/1598 yılında yazdığı, 716 beyitlik Türkçe Hilye-i Hakanî'den beyitler de vardır.Illuminations: Murakkaanın son yaprağında (y. 10a), "Kadri" damgalı kâğıt üzerine 19. yüzyıl üslubunda, içinde çiçekleriyle büyükçe bir vazo resmedilmiştir.Measurements: 33 x 21,4 cm; 17 kıt'aScript: Talik
18. yüzyılın ikinci yarısında Saray’da hüsnü hat hocası olan hattat Mehmed Esad’ın talik yazı öğrenen genç hattat adayları için hazırladığı kıt’aları ve murakkaaları günümüze ulaşmıştır. Bu murakka da, talik yazı öğretimi için hazırlanmış, harfleri ve harf birleşmelerini gösteren müfredat meşkidir. Böylece talik hat meşk eden genç hattat adayı, artık bir sonraki adım olan mürekkebat meşkine geçecektir. Meşk kıt’alarında ve murakkalarında, hoca hattatlar kasıtlı olarak sulu bir mürekkeple yazar, böylece öğrencisinin kamış kalemin ve mürekkebin hareketlerini görmesini sağlar. Satır aralarına da adet olduğu üzere sa’y - çalış anlamına gelen paraflar atılır.Illuminations: Krem renkli yazı kâğıtları, mavi renkli kalın kâğıtlarla vassalelenmiştir.Measurements: 31,5 x 21 cmScript: Talik
İsmail Zühdî ketebeli murakka, altı kıt'a halinde düzenlenmiş, harflerin ve hecelerin alıştırmasından oluşan bir "müfredat meşki"dir.Binding: Eserin cildinin dış kapakları kestane rengi deridir. Cildin ön ve arka yüzünde dar, uzun, ortası şişkin dilimli bir şemse vardır. Şemsenin içine goncalarıyla birlikte bir gül dalı hafif kabartma olarak kalıpla basılmıştır. Şemse zemini altına, gül ve goncaları koyu pembeye boyanmıştır. İçi natüralist bir buketle veya rumilerle bezemeli ortası şişkin dar ve uzun şemse tasarımı 18. yüzyıl Osmanlı ciltlerinde sık sık kullanılmıştır; bu tür şemselerin içine kimi kez bir buket, kimi kez altın sarmal rumiler yerleştirilir. Cildin iç kapakları kâğıt kaplıdır.Illuminations: Sayfa kenarları sarı, nohudi ve şeker pembesi zerefşanlı kâğıtla vassaleli, satır araları, duraklar ve ketebe sayfası tezhiplidir.Measurements: 27,4 x 16,2 cmScript: Nesih; Rıka
Hafız Osman (ö. 1698) üslubunun 18. yüzyılın ilk yarısındaki temsilcisi kabul edilen hattat Mehmed, icazetini Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi'den (ö. 1731) almıştır. III. Ahmed (h. 1703-1730) ve I. Mahmud (h. 1730-1754) dönemlerinde sarayda hüsnühat hocalığı yapmıştır. Babasının şekerci olmasından dolayı Şekerzade lakabıyla tanınmış, lakabını ketebelerinde belirtmiştir. Şekerzade Mehmed'in sanat hayatının son yıllarına ait bu murakkaada, iki satır sülüs, üç satır nesih halinde, Hz. Muhammed'in Allah'ı anmanın erdemleri, cennete ulaşmanın yolları, iyi insan olmanın ödülleri hakkındaki hadisleri yazılıdır.Binding: Murakkaanın özgün, şemseli, siyah renkli deri cildi 20. yüzyılda tamir görmüştür.Illuminations: Nesih satırların iki yanındaki koltuklar altın ve mavi zemin üzerine çiçekli ve rumili dallarla bezenmiştir. Murakkaanın ilk kıt'ası besmeleyle başlar. Sin harfinin uzatılmasıyla bir bezeme alanı haline gelen besmele oku, minik pembe, turuncu ve yeşil çiçekli, kıvrımlı altın dallarla süslenmiştir. Kıt'alar ebrulu kâğıtla vassalelenmiş ve ebruların üzerine fırçayla bitkisel altın bezemeler yapılmıştır.Measurements: 28.3 x 20.2 x 1.8 cmScript: Sülüs; Nesih
Hafız Osman, önce Derviş Ali (ö. 1673), daha sonra Suyolcuzade Mustafa Eyyubî'den (ö. 1686) hüsnühat eğitimi almıştır. Şeyh Hamdullah'ın (ö.1520) üslubunu benimseyen Hafız Osman, Sultan II. Mustafa'ya (h. 1695-1703) ve şehzadeliğinde Sultan III. Ahmed'e (h. 1703-30) meşk hocalığı yapmıştır. Hafız Osman bu murakkaasını oluşturan altmış altı kıt'aya, Muhammed bin Said el-Busiri'nin Arapça yazdığı (ö.1296?) Kasidetü'l-Bürde adlı, Hz. Muhammed'i öven şiirinden beyitler yazmıştır. Bir sülüs, bir nesih ve bir sülüs satır düzeninde olan kıt’aların sonuncusu bir satır sülüs, iki satır nesih ve bir satır sülüs düzenindedir.Binding: Özgün halinde kitap formunda olan kıt'alar, 1999 yılında körüklü murakkaa formuna getirilmiştir, murakkaanın cildi yeniden yapılmıştır.Illuminations: Kıt'alar, renkli, düz ve ebrulu kâğıtlar ile vassalelenmiştir. Duraklar ve cetveller altınlıdır. İlk kıt'adaki besmele oku, mavi çiçekli altınlı dallar ile bezenmiştir. Kimi kıt'alar, altınlı saz yaprakları ile süslenmiş, koltukları sade bırakılmıştır.Measurements: 21,3 x 15 cmScript: Sülüs; Nesih
Osmanlı hat sanatı tarihinin büyük hattatı Şeyh Hamdullah’ın (ö.1520) harflerine ve yazı üslubuna yaptığı katkılar ile, 17. yüzyılda kendi ismiyle anılan bir üslup yaratan Hafız Osman, gençliğinde Köprülü Fazıl Ahmed Paşa’dan (ö. 1676) destek görmüş, Derviş Ali (ö. 1673), daha sonra Suyolcuzade Mustafa Eyyubî’den (ö. 1686) hüsnühat eğitimi almıştır. Sultan II. Mustafa’ya (h. 1695-1703) ve şehzadeliğinde Sultan III. Ahmed’e (h. 1703-30) hüsnühat öğretmiştir.
Yapraklar, Besmele ile başlamaktadır. Hattat, Hz. Muhammed’in Hâlid bin Velîd’den rivayet edilen hadisini yazmıştır.Illuminations: Yapraklar, kumlu, hatip ebrulu kâğıtla vassalelenmiş ve kitap şeklinde ciltlenmiştir.Measurements: 28,1 x 19,3 cmScript: Muhakkak; Sülüs; Muḥaqqaq; Thuluth
Yedikuleli lakabıyla tanınan, bazı ketebelerinde “İmam adıyla maruf” ibaresini kullanan Seyyid Abdullah, “aklam-ı sitte”yi dönemin en meşhur hattatı Hafız Osman’dan (ö. 1698) öğrenmiştir.1 Sultan III. Ahmed’i (h. 1703-30) hat konusunda eğitmiş, sarayın hüsn-ü hat hocalığına getirilmiştir. Aralarında Eğrikapılı Mehmed Rasim (ö. 1756) ve Şekerzade Mehmed’in (ö. 1753) de bulunduğu öğrenciler yetiştirmiştir.
Hattat, bu murakkaasını oluşturan kıt’alara, Kasidetü’l- Bürde adlı şiirden 69 beyit yazmıştır.Measurements: 16,7 x 29 cmScript: Sülüs
Sultan II. Bayezid (s.1481-1512) Amasya'daki şehzadeliği sırasında Şeyh Hamdullah'tan hüsnühat dersleri almış, tahta çıktıktan sonra hattat İstanbul'a gelmiş ve Saray'da hat hocalığı yapmıştır. Şeyh Hamdullah'ın kıta ve meşkleri özenle bir araya getirilerek murakkalar içinde korunmuştur. Şeyh Hamdullah, bu murakkayı oluşturan, kimi bir satır sülüs, beş satır nesih ve bir satır sülüs halinde, kimi bir satır sülüs ve mailen yedi satır nesih halinde, kimi ise bir satır sülüs ve yedi satır nesih halindeki kıt'alara Hz.Muhammed'in ilmin fazileti, aklın olgunluğu, kibirin ve böbürlenmenin kötülüğü, sükûnet ve vakarın erdemi, alın terinin önemi, namazın sünneti konularındaki hadislerini yazmıştır.Illuminations: Şeyh'in yazdığı tek yaprak halindeki yazılar, 18. yüzyılda renkli ve ebrulu kâğıtlar ile vassalelenmiş ve tezhiplenmiştir.Measurements: 30 x 21,7 cmScript: Sülüs; Nesih
Şeyh Hamdullah’ın (ö.1520) üslubunu benimseyen Hafız Osman, 17. yüzyılın en meşhur hattatıdır. Sultan II. Mustafa’ya (h. 1695-1703) ve şehzadeliğinde Sultan III. Ahmed’e (h. 1703-30) meşk hocalığı yapmıştır. Hafız Osman bu murakkaasını oluşturan, bir satır sülüs, altında beş satır nesih düzenindeki sekiz kıt’aya, Hz. Muhammed’den rivayet edilen hadisleri yazmıştır.Illuminations: Nesih satırların yanındaki koltuklar, altın zemin üzerine çiçekli dallarla tezhiplenmiştir. Yazı satırlarına irice duraklar yerleştirilmiştir. Kıt’alar, kumlu, hatip ebrulu kâğıtla vassalelenmiştir.Measurements: 23,2 x 16,2 cmScript: Sülüs; Nesih
20. yüzyılın tanınmış hattatlarından Hasan Rıza, Yahya Hilmi (ö. 1907), Mehmed Şefik (ö. 1880) ve Sami Efendi'den (ö. 1912) hüsnühat öğrenmiştir. Medresetü'l-hattatin'de sülüs ve nesih dersleri vermiş, son Osmanlı hattatlarını yetiştirmiştir. Yetiştirdiği öğrenciler arasında Halim Özyazıcı (ö. 1964) da vardır.
Hasan Rıza, buradaki murakkanın içindeki kıt'a'lara, Muhammed b. Said el-Busirî'nin (ö. 1296?) Arapça yazdığı, Hz. Muhammed'i öven şiirinden beyitler yazmıştır. Kıt'alar, bir sülüs, iki nesih, bir sülüs satır düzenindedir.Binding: Koyu kestane rengi sade deri cildi özgündür.Illuminations: Kıt'alar koyu yeşil renkli kâğıtla vassalelenmiştir. Koltuklar tezhipsizdir, cetveller ve duraklar altındır.Measurements: 9 kıt'a; 33 x 25 cmScript: Muhakkak; Sülüs; Nesih; Rıka; Muḥaqqaq; Thuluth; Naskhī
Osmanlı talik yazısının son dönemdeki en ünlü hattatlarından biri Mehmed Hulusi Yazgan'dır. Talik yazıyı, 19. yüzyılın büyük üstatlarından Sami Efendi'den (ö. 1912) öğrenmiştir. Dokuz kıt'adan oluşan murakka, bir mürekkebat meşkidir. Meşkin ikinci aşaması olan mürekkebat meşklerinde öğrencinin kompozisyon kabiliyetini geliştirmek üzere çeşitli beyitleri yazma çalışmaları yapılırdı. Talik yazı öğreniminde en çok tercih edilen metinler İranlı ünlü âlim ve şair Abdurrahman Molla Câmî'nin (ö. 1492) 19 beyitlik Farsça Besmele Kasidesi ve Hakani Mehmed Bey'in (ö. 1606) 1598'de yazdığı 716 beyitlik Türkçe mesnevi Hilye-i Hakani'dir. Mehmed Hulusi Yazgan, bu dokuz kıt'ada Besmele Kasidesi'nden beyitler yazmıştır. Sadece eğitim için kaleme aldığı bu beyitlerde, satır aralarına çalış anlamına gelen sa'y kelimesini yazmayı ihmal etmemiştir.Binding: Körüklü murakkanın kestane rengi deri cildinin dış kapakları şemselidir, iç kapakları ise bej kâğıtla kaplıdır.Illuminations: İlk iki kıt'a hafif ebrulu kâğıtlar, diğerleri düz kâğıtlar üzerine yazılmıştır ve yazı alanlarının etrafı zerefşanlı (altın serpme) bej kâğıtla vassalelenmiştir. Talik murakka bezemesizdir.Measurements: 9 kıt'a; 17,4 x 25,3 cmScript: Talik
Murakkada, Eğrikapılı Mehmed Rasim olarak ün kazanmış, önce Galata Sarayı’na, daha sonra Topkapı Sarayı’na meşk hocası olmuş, hattat Mehmed’in yazdığı sekiz kıt’a yer alır. Hattat bir satır sülüs, altında beş satır nesih düzenindeki kıt’alarına Hz. Muhammed’den rivayet edilen hadisleri yazmıştır.Measurements: 24,3 x 17,2 cmScript: Sülüs; Nesih
İbrahim Rodosi'nin (ö.1787) öğrencisi olan Mustafa Kütahi'nin kızı Şerife Emine Safvet de ünlü bir hattatı. Mustafa Kütahi, bu murakkaayı oluşturan kıt'alara bir satır sülüs, üç-beş satır nesih veya iki satır sülüs, üç satır nesih hatla, Hz. Muhammed'in hadislerini yazmıştır. Murakkaanın onbirinci kıt'asının sülüs ile yazılan ilk satırında ise hattat "Düşmanlarla bağrışıp çağrıştılar" anlamına gelen Arapça, ve zaccû zacceten ke-zacîcinâ ve accû acîcen ve’l-e’âdî ibaresinin dad, cim ve ayn harflerini, adeta oyun oynar gibi ardı ardına sıralar.Illuminations: Altın cetvelli kıt'alar, kumlu ebrulu kâğıtlarla vassalelidir.Measurements: 23.4 x 15.8 x 1.3 cmScript: Sülüs; Nesih
Bu murakkada Derviş Ali'nin yazdığı altı kıt'a yer alır. Hattat, bir sülüs, iki veya üç nesih, bir sülüs, iki veya üç nesih satır düzeninde yazdığı kıt'alara, Hz. Muhammed'in şükretmeye ve yetinmeye, kötü âdetleri ortadan kaldırmaya, insanların kötülüklerine, zalim yöneticilerin başına geleceklere dair hadislerini yazmıştır.Binding: Bu körüklü murakkanın cildi, siyah sade deridendir.Illuminations: Kıt'alar nil yeşili ve pembe kâğıtlarla vassalelenmiş, bu kâğıtlar simefşanla süslenmiştir. Cetvel ve durakları altın, koltukları tezhipsiz olan kıt'aların sadece ikincisi altın zemine rumilerle dolu bir yaprakla süslüdür.Measurements: 6 kıt'a; 20 x 21 x 1.3 cmScript: Sülüs; Nesih