Hattat Muhammed Şefik, Kazasker Mustafa İzzet’in (ö. 1876) öğrencisidir. Sultan Abdülmecid (h. 1839-1861) Mustafa İzzet’i ikinci imamlığa atayınca, Muhammed Şefik hocasının yerine Musika-i Hümayun’un ve Saray’ın hüsnühat hocalığı görevine getirilmiştir. Muhammed Şefik, Sultan Abdülmecid’in yaptırdığı caminin yazılarını yazmak üzere 1855’te Sakız adasına gönderilmiş, aynı yıl depremde zarar gören Bursa Ulu Cami’nin kitabelerinin onarımı için de görevlendirilmiştir. Sultan Abdülmecid’in türbesinin yazılarını da Muhammed Şefik yazmıştır. Hattatın bu eserinin son sayfasına yazdığı satırlarda, kendisinin Mustafa İzzet talebesi el-Seyyid Şefik olduğunu ve eseri 1269 yılında istinsah ettiğini belirtir (y.27a). Kuran-ı Kerim’in 30.cüzü olan Amme cüzü Nebe suresiyle başlar Nas suresiyle biter. Bu cüzde son kısma Fatiha suresi de eklenmiştir (y.26b).Binding: Miklepli cildin dış kapakları vişne çürüğü renk deridir. Cildin dış kapaklarının ortasında içi çiçeklerle dolu bir vazo vardır. Vazonun dışındaki alana agantus yaprakları, rozet çiçeklerden oluşan bezeme yapılmıştır. Dal yaprak ve rozet çiçek dizileri ise enli pervazın içini doldurur. Aletle yapılan süslemeler, sarı ve yeşil tonunda altın ve yer yer gümüşle renklendirilmiştir. İç kapaklar ve yan kağıtlar, baskıyla yapılmış bitkisel motifli nohudi renkte kağıtla kaplıdır.Illuminations: Nebe suresi altın zemine yeşil yapraklı, pembe renkli iri güller, renk renk rozet çiçek dizileri, çiçeklerle dolup taşan sepetler, mavi, pembe, mor agantus yaprakları, içi çiçeklerle dolu bereket boynuzlarıyla süslü unvan tezhibiyle başlar (y.1b). Nebe suresinin ilk iki sayfa kenarını altınla boyalı iri rozet çiçekli, bol yapraklı dallar doldurur (y.1b-2a). Sure başları altın zeminli kartuş içine üstübeç mürekkebiyle nesih hatla yazılmış, kartuşun iki yanına altın zemine iri çiçekli ve bol yeşil yapraklı bir dal yerleştirilmiştir. Ketebe satırlarının sonundaki dar alan altın zemine pembe, mavi, mor agantus yaprakları ve aynı renklerde iri çiçeklerden oluşan dallarla tezhiplenmiştir.Measurements: 22,5 x 15,6 cm. 27 yaprak, sayfada 9 satırScript: Nesih; Sülüs; Naskhī; Thuluth
Eserin içinde Delâ’ilü’l-Hayrat, Esmâ-i Nebî metinleri ve dualar vardır.Binding: Kitabın miklepli deri cildinin dış kapakları lacivert zemine altınlı yaprak ve rozet çiçeklerle bezenmiş bir çerçeveyle çevrili renkli çiçekli bir buketle, vişne rengi deri iç kapakları ise altınlı bir buketle “lake” veya “ruganî” diye adlandırılan bir teknik kullanılarak süslenmiştir.Illuminations: Bölüm başları ile bölüm sonlarındaki üçgen ve kare alanlar, altın zemine yeşil hatayi grubu irili ufaklı çiçeklerle, duaların başlangıçlarındaki dikdörtgen alanlar altın zemine minicik yeşil çiçeklerle tezhiplidir. Satır arasındaki duraklara yeşil ve altının hâkim olduğu tezhipli iri “güller” yerleştirilmiştir. Yaprak 10a’da ise Hz. Muhammed’e ait muhallefat –hırka, misvak, tesbih ve asa– basitçe çizilmiş, çizimlerin içine gubari hatla dualar yazılmıştır. İki yerde tam sayfa boyutunda altın zemine çok renkli çiçekli birer buket vardır. Buketlerden biri Hz. Muhammed’in eşyalarının betiminden sonra (y. 10b), diğeri Hz. Muhammed, Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer in kabirlerine işaret eden satırları izleyen yapraktan sonra (y. 15a) yapılmıştır. Minicik dua kitabının boyutundan umulmayacak ölçüde zarif ve yoğun süslemelere sahip olması hattatının sarayda önemli bir görevde bulunmasıyla bağlantılı olmalıdır.Measurements: 9 x 6 cm; 104 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka; Naskhī
Illuminations: Âharlı koyu krem kalın kâğıda reyhani hatla yazılan iki yaprağın satır aralarındaki altın duraklar ve sayfa kenarındaki yuvarlak ve damla biçimindeki güller altın ve mavi renklerdedir. Buradaki duraklar ayetleri (Hac: 38-70) başlangıçlarına işaret etmez. Damla biçimli gülün ortasına iri altın bir çiçek yerleştirilmiştir.Measurements: 40,5 x 29,7 cm; 2 yaprak, sayfada 11 satırScript: Reyhani
Hz. Muhammed’in özelliklerini yazıyla anlatan metni içeren hilye, bilinen örneklere göre 17. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak elyazma kitap sayfasından ayrı, tek başına kâğıt üzerine yazılıp duvara asılacak biçimde, çeşitli boylarda ve çok farklı tasarımlarda hazırlanmıştır. Her dönemin bazı ünlü hattatları hilye metni kopya etmişler ve bu metin üstat müzehhipler tarafından süslenmiştir. Hattat Seyyid Abdullah bu hilyeyi de duvara asılacak tarzda, ilk hilyeyi yazdığı sanılan hocası Hafız Osman gibi tasarlamıştır. Eserin üst kısmında yatay enli dikdörtgen alana, iri muhakkak hatla besmele ve hemen altında dar yatay alana sülüsle “Biz seni ancak cihana rahmet olmak üzere gönderdik” ayeti (Enbiya: 107) yazılıdır. Ortadaki kare alandaki “göbek” denilen daire içine nesih hatla Muhammed Peygamber’in yazıyla tarifi kaydedilmiştir. Dairenin dışındaki alanda Allah, Muhammed, Hasan ve Hüseyin’in isimleri ile kendilerine cennet müjdelenen on sahabenin adı vardır. Dairenin altındaki iki satırlık sülüs hattın üst satırında Enbiya suresinin 107. ayeti ikinci defa yazılmış, alt satıra ise Ashâb-ı Kehf isimleri (Yemliha, Mislina, Mekselina, Mernuş, Debernuş, Sazenuş, Kestatayyuş, Kıtmir) kaydedilmiştir. Daha alttaki nesih hatla ilk üç satırda hilye metninin devamı yer alır. Hilyenin sağındaki küçük karenin içine Esmâ-i Hüsnâ, solundakine Esmâ-i Nebî yazılmıştır.Illuminations: Hilyenin göbek kısmının etrafı, dikdörtgen alanlar, Esmâ-i Hüsnâ ve Esmâ-i Nebî bölümlerinin üst kısmı, lacivert zemine incecik altın sarmal dallar üzerinde sıralanan minicik renk renk çiçekler ve yapraklarla tezhiplidir.Measurements: 58 x 40,8 cmScript: Muhakkak; Sülüs; Nesih; Muḥaqqaq; Thuluth; Naskhī
Hz.Muhammed ile ilgili şiirleri içeren bu eser, Mısırlı şair Bûsîrî (ö.1296) tarafından el-Kevâkibü’d-dürriye fi medhi hayri’l-berriye adıyla yazılmış sonraları Kasîdetü’l-bürde adıyla üne kavuşmuştur. Rivayete göre Bûsîrî hastalanır ve bedeninin yarısı hareketsiz kalır. Muhammed Peygamber’i, insanların en üstününü öven kasidesini yazar. Bu kasideyi rüyasında gördüğü Peygamber’e okur. Kasideyi beğenen Hz.Muhammed giymiş olduğu hırkasını çıkarıp ona giydirir, onun bedeninin felçli olan yerlerine dokunur. Bûsîrî uyandığında bedenin sağlam, Peygamber’in hırkasının ise sırtında olduğunu görür. Dolayısıyla bu esere hırka kasidesi anlamında Kasîdetü’l-bürde denilmiştir. Bu eser 14.yüzyıl başlarından itibaren ünlü hattatlar tarafından kopya edilmiş, kimi zaman oyma harflerle ve çiçeklerle, kimi zaman gösterişli tezhiplerle bezenmiş sanatlı örnekleri günümüze gelmiştir.Binding: Dış kapakları kestane renk deri cilt mikleplidir. Cildin dışı, ortada altın ve gümüşle renklendirilmiş, bir çelenk ve hançeri yapraklarla, köşeler sadece hançeri yapraklarla süslenmiştir. İç kapaklar baskıyla desenlendirilmiş mavi kâğıtla kaplıdır. Cilt özgündür.Illuminations: Kitap, mavi renkli girlandlar, pembe renkli gül buketleriyle dolu vazolar, mavi kurdelelerle bağlı dallarla donanmış unvan tezhibiyle başlar (y.1b). Besmele okunun içine de mavi, pembe, sarı renkli çiçekli bir dal yerleştirilmiştir.Measurements: 19.5 x 13 cm; 19 yaprak, sayfada 9 satırScript: Nesih
11 satırlı mushaf sayfası olup Nahl suresi 80 ile 92. ayetler arası yazılıdır. Sayfanın her iki yüzünün alt ve üstünde ince birer kütük şeklinde tezhip yapılmıştır. Duraklardaki tezhipler altındır.Measurements: 15.5 x 23.5 cm
Oniki satırlı arkalı önlü nesihle yazılmış tek sayfadır. Enam suresinin 114-128 ayetleri arası yazılmıştır.Illuminations: Cedvel ve duraklar altın olup yazı sahasının etrafı taba renk üzerine zerefşanla süslenmiştir.Measurements: 30,8 x 22,8 cmScript: Nesih
Binding: Kuran'ın miklepli cildinin kestane rengi deri dış kapakları, ortada bir merkezden çıkan ve aletle yapılıp altınlanmış dar ve uzun yapraklar ve minicik tomurcuklarla sıvama bezenmiştir. İç kapaklara sarı renkte âharlı kâğıt kaplanmıştır. Kitabın yapraklarının birleştiği yere (baş-etek-ağız) halkâri süsler yapılmıştır.Illuminations: Fatiha ve Bakara surelerini süsleyen serlevha tezhibin kenarları sivri dilimli enli pervazlı ve uzun kenarda üçgenimsi haşiyelidir. Altın ve lacivert zeminli alanlarda sık dizilmiş minicik pembe, beyaz, eflatun rozet çiçekler, üçgen haşiye içindeki yeşil renkli bulut ve dar pervazın kırmızı zeminli bölmeleri tezhibi ayrıcalıklı kılan özelliklerdir. Sure başları, sayfa kenarındaki, hizb, cüz, secde, aşr gülleri de tezhiplidir.Measurements: 19 x 11,8 cm; 358 yaprak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Kuran mavi-kırmızı mürekkeple ve rıka hatla altın zeminde küçük kare bölmelere yazılmış fihristle başlar (y. 1b-2a).Binding: Miklepsiz deri cildin siyah dış kapakları gömme salbekli şemse ve köşebentlidir. Şemse ve köşebentlerin içini süsleyen bezemeler yıpranmıştır. Ancak mevcut izlerden bu bezemelerin lâke tekniğinde yapıldığı anlaşılmaktadır. İç kapaklar vişne rengi sade deriyle kaplıdır.Illuminations: Fihristin enli pervazının içi altınlı dallar üzerinde sıralanmış iri yapraklarla ve küçük çiçeklerle halkârî tarzda bezenmiştir. Yaprak 2b-3a'da pervazları tezhipli salbekli şemse şeklinde tasarlanmış zahriye vardır. Şemse içine altın zemine kırmızı mürekkeple ve rıka hatla Arapça "Ey Allah'ım! İndirdiğin ve vahyolunan Kuran hakkı için. Ya Rab! Benim ona yönelişimi artır, onu gözüme nur, sadrıma şifa eyle. Kuran benim kederimi, gamımı ve üzüntümü gidersin. Ey Allah'ım! Dilimi onunla süsle, yüzümü onunla nurlandır. Vücudumu onunla kuvvetlendir, mîzanımı onunla ağırlaştır. Gece ve gündüz sana itaat etmeyi sağlayacak gerçek tilâveti lutfet. Beni, Hz. Peygamber ve seçkin ailesiyle birlikte haşret” yazılıdır. Şemsenin dışındaki alanda altınla renklendirilmiş, içi rumi ve küçük çiçeklerle dolu köşebentler, dallar, iri yapraklar ve hatayiler yer alır. Sayfa kenarındaki enli pervazın içi altın sarmal dallar, hatayiler ve yapraklarla halkârî tarzda bezemelidir. Fatiha ve Bakara sureleri serlevha tezhiptir (y. 3b-4a). Sayfanın üst kısmında soğanvari bir kubbeyi andıran tezhipli başlık vardır. Bu motifin içi, ortada rumilerle dolu dilimli oval bir şemse, bunun dışında, altın zemine açık pembe ve mavi renklerle gölgeli boyanmış iri hatayiler ve lacivert zemine minicik çiçeklerle bezenmiştir. İlk iki surenin etrafındaki yatay ve dikey dikdörtgenlerin içi altınlı, kimi zaman lacivert rumilerle bezenmiştir. Serlevha tezhibin orta alanını üç yönden çeviren enli pervazın içine altınlı ve yer yer lacivert rumilerle süslü madalyonlar yerleştirilmiştir. 5b-6a yapraklarının enli pervazı halkârî bezenirken, satır araları önceki iki yaprakta olduğu gibi altınlıdır. Sayfa kenarındaki hizb, nısf ve cüz işaretleri ve sure başları lacivert zemine altın dallarla süslenmiş, sure isimleri altın sülüsle yazılmıştır. Kitabın sayfa kenarları vassalelidir. 3b-4b yaprakları arasında metin açık krem renk âharlı kâğıda yazılırken, y. 5a ve sonrasında açık kestane renk kâğıda yazılmıştır. Kuran'ın bütününde sayfa kenarlarının koyu krem renk âharlı kâğıdı kullanılmıştır. 3b-4b yaprakları dışındaki satırlarda secâvend alâmetleri kırmızı mürekkeple yazılmıştır. Ortası kırmızı renkte noktalı altın duraklar y. 3b-4b arasında satırın biraz üstündeki dar alanda yer alırken, diğer yapraklarda satırın arasındaki muntazam bölümlerdedir. Kitabın ön yan kâğıdında, talik hatla Farsça "26'da tamamlandı” ibaresi yer alır. Yaprak 229a'da sayfa kenarına şikeste talik hatla Farsça, "Yüce Allah'ın bu kitabı Hz. Peygamber'in hicretinden sonra 1290 yılının mübarek Ramazan ayının 19. günü, değersiz ve suçu çok kulun eline geçti" satırları ve 19 Ramazan 1290 / 10 Kasım 1873 tarihi yazılmış, Arapça "ey yüce arşın sahibi" yazısını içeren 1290/1873-1874 tarihli oval bir mühür basılmıştır. Kitap, farklı renklerdeki kâğıdı, süsleme özellikleri, cildi, mühür ve sayfa kenarına yazılan notlarla birlikte değerlendirilerek kodikolojik yönden incelendiğinde, kitabın süslemelerinin ve cildinin ketebede yazılı olduğu gibi 1676 yılında yapılmadığı, Kuran'ın açık kestane renk kâğıda 1676 yılında İran'da Safeviler döneminde (1501-1722) istinsah edildiği, ancak kâtip Ağa Muhammed'in yaptığı tezhiplerin ve cildin yok olduğu anlaşılmaktadır. Muhtemelen 19. yüzyıl ortalarında eksik durumdaki kitabın ilk yaprakları tezhiplenmiş (y. 1b-4a), halkârî bezemeleri yapılmış, Fatiha suresinin tamamı, Bakara suresinin ilk ayetleri (y. 3b-4b) yazılmış, sayfa kenarları vassale yapılarak yenilendikten sonra, tezhipli hizb, nısf ve cüz işaretleri sayfa kenarına yerleştirilmiş ve sure başı tezhipleri, sure isimleri yazılmış olmalıdır. Ketebe sayfasındaki mühürden ve sayfa kenarına yazılan nottan kitabın yenileme işlerinin 1873 yılından önce yapıldığı bellidir.Measurements: 15,8 x 10 cm; 229 yaprak, sayfada 18 satırScript: Nesih; Sülüs; Rıka
Hattatın ve hocasının isimlerinden, eserin 19. yüzyılda Şumnu’da hazırlanan eserlerden olduğu anlaşılmaktadır. Hattat İbrahim Felahî hakkındaki bilgiler sınırlıdır. Hattatın hocası, Evliyazade Ahmed Nazifî’nin Şumnulu hattatlardan Abdurrahman Tevfik, Mehmed Hikmetî, Mehmed Şükrî, Mustafa Rıf’atî, Salih Namıkî’nin de hocası olduğu, bu hattatların eserlerine yazdıkları ketebe kayıtlarından öğrenilmektedir. İbrahim Felahî’nin istinsah ettiği başka bir örnek henüz bilinmemekle birlikte, hattatın ismi öğrencilerinden Seyyid Mustafa Safvet tarafından yazılmış Kuran nüshasının ketebesinde geçmektedir. Hattatın üyesi olduğu komisyonca verilmiş olan icazetnameler de günümüze ulaşmıştır.Binding: Kuran nüshasının özgün kestane rengi deri dış kapakları, merkezden etrafa yayılan ince saz yapraklarının etrafında dolaşan hançeri yapraklar, buketlerle bezenmiştir. Koyu yeşil renkte kalın kâğıtla kaplanmış olan iç kapaklara fırçayla şemse, şemsenin etrafına dolanan kıvrım dallar yapılmıştır.Illuminations: Eser, serlevha tezhibiyle açılır. Kuran’ın ilk iki suresi, Fatiha suresini ve Bakara suresinin ilk dört ayetini süsleyen serlevha tezhibine, yazı alanının çevresinde sıralanan ve köşelerde sivrilerek sayfa kenarına kadar uzayan altın yaldız ve lacivert zeminli, dilimli haşiyeler hâkimdir. Dışı sıvama altınlı dilimli bir pervaz bu serlevha tezhibi çevreler (y.1b-2a). İsra ve Fetih sureleri ile ferağ kaydının yazılı olduğu sayfaların etrafı içi altın yaldız halkâri çiçeklerle bezenmiş enli bir pervaz yapılmıştır (y.141b-142a, y. 256b-257, y. 308a).Script: Nesih; Rıka
Şeyh Hamdullah’ın takipçilerinden biri olan hattat İsmail, Halid Erzurumî’den (1631’de sağ) meşk etmiş ve Derviş Ali’ye (ö. 1673) hocalık yapmıştır.Binding: Eserin miklepli kestane rengi deri cildinin dış kapakları gömme şemseli, köşebentli, iç kapakları ise şemselidir; bu kapaklar 20. yüzyıl onarımında yapılmıştır.Illuminations: Kuran nüshasında Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayeti serlevha tezhiplidir(y. 1b-2a). Haşiyeli enli pervazının temel tasarımını altın zemine altınlı çiçekler, geniş palmetler ve bu palmetlerin girintilerini dolduran koyu lacivert zeminde altınlı rumiler ve dallarla süslü bölmeler oluşturur. Haşiyelerin tepesinde sayfa kenarına doğru uzanan lacivert renkli hatayili tığlar, kırmızı üç benekler uzanır. Satır araları altınlıdır (beyne’s-sütur). İlk surelerin etrafını çeviren yatay bölmelerin içindeki eflatun renkli bulut motifleri ve dar dikey bölmelerin içindeki üç dilimli kırmızı çiçekler tezhibin dikkati çeken özellikleridir. Sure başları ve sayfa kenarındaki iri hizb, aşr, cüz gülleri tezhiplidir.Measurements: 21,5 x 15 cm; 391 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Ramazan b. İsmail, Şeyh Hamdullah’ın yolunu izleyen hattatlardan biridir.Binding: Miklepli cildinin dış kapakları siyah deri, gömme yaldız şemseli ve köşebentlidir. Kestane rengi deri iç kapakları, içi zerefşanlı şemselidir. Cilt 20. yüzyıl onarımında yapılmış, ebru yan kâğıdı yerleştirilmiş ve kitabı yeni cilde uydurmak için sayfalar kesilmiştir.Illuminations: Kuran Fatiha suresinin tamamını ve Bakara suresinin ilk dört ayetini süsleyen serlevha tezhiple açılır. Satır araları altınlı bu surelerin serlevha tezhibini oluşturan yatay ve dikey bölmeleri, sivri dilimli haşiyeli enli pervazı altın ve lacivert zeminde dallar, hatayiler ve yapraklarla süslüdür. Bu bezemeler arasında öne çıkan motifler turuncu yapraklar ve tomurcuklar, sivri haşiyelerin tepelerindeki iri mavi hatayilerden oluşan tığlardır. Basitçe tezhipli sure başlarının yazıları âharlı zemine kırmızıyla yazılmış, sayfa kenarlarına güller yapılmamış, secde, aşr, hizb yerleri sayfa kenarında altınla yazılarak belirtilmiştir. Kitabın sonundaki hatim duasına (y. 335b-338b) başlık tezhibi yapılmamıştır. Yaprakların birleşme yeri halkârîdir.Measurements: 20,8 x 14 cm; 338 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Miklepli cildin yekşah dış kapakları yeşil, kimyoni renk deri zemine altın rumilerden şemseli ve köşebentlidir. İç kapakları ile yan kâğıdı vişne çürüğü rengi sade deridir. Kitabın cildi muhtemelen 19. yüzyılda yeniden yapılmış, bu yenileme sırasında esere içinde hilye metni yazılı güllü yaprak eklenmiş ve kitabın yaprakları biraz kesilmiştir. Ayrıca onarım sırasında kitabın yapraklarının birleşme yerine halkârî süsleme yapılmıştır.Illuminations: Kuran’ın Fatiha ve Bakara sureleri serlevha tezhiptir (y. 1b, 3a). Kenarları sivri dilimli enli pervazının içine buketli oval şemseler yerleştirilmiş, uzun kenarda kubbemsi, kısa kenarda yarım kubbemsi ve çiçeklerle bezenmiş haşiyeler yapılmıştır. Açık yeşil zeminli, içi çiçekli dar pervaz geleneksel tığ motiflerinin yerini almıştır. Serlevha tezhibinde, dikiş yeri yönünde kitap boyunca uzayan altın zeminli ve oval minik kartuşlu dar pervaz görülür. Fatiha ve Bakara sureleri arasına yerleştirilmiş bir yaprağın iki yüzünde pembe bir gül resmi vardır. Hz. Ali’nin Hz. Muhammed için yazdığı hilye metni bu iki gülün üzerinde yer alır. Bu yaprağın ön yüzündeki gülün goncaları üzerine dört halifenin, Ebubekir, Ömer, Osman, Ali’nin ve Hz. Muhammed’in iki torunu Hasan ile Hüseyin’in isimleri (y. 2a), yaprağın arka yüzündeki gülün goncaları üzerine altı sahabenin ismi (Zübeyr, Talha, Sa’d b. Ebi Vakkas, Said b. Zeyd, Abdurrahman b. Avf, Ebu Ubeyde b. el-Cerrah) yazılıdır (y. 2b). İki sayfadaki gülün üst kısmındaki yapraklardan birinin üzerine “Allah büyüktür” anlamında Allah celle celâlûhu, diğerine “Muhammed Allah’ın selamı üzerine olsun” anlamında Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem sözleri yazılmıştır. Bu yaprağın dar pervazının ve köşebentlerin içi çiçek ve buketlerle bezelidir. Sure başları, hizb, cüz, secde yerlerini işaret eden güller de tezhiplidir.Measurements: 18 x 11,5 cm; 402 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Miklepli , dış kapakları kestane renk deri cildin üzeri üstat bir mücellit tarafından yapılmış gömme şemseli, köşebentli ve enli pervazlıdır. Vişne renk deri iç kapaklara içi zerefşanlı şemse ve köşebentler fırçayla yapılmıştır. Sırtı ve sertabı yenilenmiş cilt, klasik kalıplar kullanılarak 17.yüzyıl sonlarında yapılmış olmalıdır.Illuminations: Kuran-ı Kerim’in Fatiha suresiyle, Bakara suresinin ilk dört ayeti kenarları sık dilimli enli pervazlı serlevha tezhiple süslüdür. Satır araları altın beyne’s-süturludur. Sure satırlarının baş ve etek yönündeki dikdörtgen alanlar ve enli pervazın içine geniş altınlı, dar lacivert zemine sık pembe, mavi rozet çiçekler, ortabağ motifleri yapılmış, sure satırlarının iki yanındaki dar pervazların içi zerenderzer üslupta bezenmiştir. Sure başları, sayfa kenarındaki güller, altın ve lacivert zemine renkli çiçeklerle, y.390a da ki üçgen koltuklar ve başlık alan zerenderzer üslubunda tezhiplidir. Ketebe satırlarının bitimindeki boş alana altınlı rozet çiçekler aher zemine yapılmıştır (y.390b). Kuran-ı Kerim’in sonunda hatim duası vardır (y.388a-390a).Measurements: 14,8 x 10 cm; 390 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Sülüs; Rıka
Saray-ı Âmire’de ve Galata Sarayı’nda, tahta çıkmadan önce de Sultan IV.Mustafa (1807-1808) ve II.Mahmud’a (1808-1839) hat hocalığı yapan hattat Kebecizade kendi zamanına kadar yetişen hattatların silsilesini de hazırlayarak günümüze önemli bir belge bırakmış, çok sayıda Kuran-ı Kerim, Mekke ve Medine tasvirli dua kitabı, hilye ve kıta yazmıştır. İstanbul’daki Laleli Cami’nin kapılarının celi sülüs yazıları da ona aittir.Binding: Kitabın, miklepli ve dış kapakları gömme yaldız şemseli, köşebentli ve zencirek pervazlı vişne renk deri cildin iç kapakları ebru kaplıdır ve cilt 20.yüzyıl başında yapılmıştır.Illuminations: Haşiyeli serlevha tezhiple süslü Fatiha suresiyle Bakara suresinini ilk dört ayetinin satırları altın beyne’s-süturludur. Haşiyelerin içine altın zeminli ve çiçekli kartuşlar yerleştirilmiş, kartuş arasında kalan alan lacivert zemine pembe, mavi rozet çiçekler, kırmızı tomurcuklarla süslenmiştir. Alternatifli sıralanmış mavi ve kırmızı çiçekli tığlar sayfa kenarı boyunca uzanır. Sure başları, sayfa kenarında yer alan güller de tezhiplidir.Measurements: 18,5 x 11 cm; 307 yaprak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
İsmail Zühdî’nin (ö. 1806) öğrencisidir.Binding: Miklepli cildin kestane rengi deri dış kapakları kaydırılmış eksende dizilen dilimli oval şemselidir. Şemselerin içi bulut, hatayi ve rumilerle, şemse araları saz yapraklarıyla süslüdür. Pervazları altın zencireklidir. Bezemeler blok kalıpla yapılmış ve altınlanmıştır. Cilt, eski kalıpları kullanmada mahir bir mücellidin 20. yüzyıldaki uygulaması olmalıdır. Vişne rengi deri iç kapaklara ve yan kâğıdına fırçayla konturları altın, noktaları gümüş, baklava biçimli (zilbahar) süsler yapılmıştır.Illuminations: Kuran nüshası, serlevha tezhibiyle öne çıkar. Kırmızı konturlu haşiyeli, enli pervazlı serlevha tezhibi, sarı ve yeşil tonunda altınla (zer-ender-zer) sayfa kenarlarına kadar sıvama renklendirilmiştir. Haşiyenin içine palmeti hatırlatan kartuşlar yerleştirilmiş, bu kartuşların içi ve araları minicik rumiler ve rozet çiçeklerle doldurulmuştur. Mavi hatayiler ve kırmızı karanfilli dallar haşiyelerin dilimlerinden sayfa kenarına doğru uzanır. Fatiha ve Bakara suresinin ilk dört ayeti pembe zemine yazılmış, satır araları altınlanmış ve bu satırlar kaideli, dilimli pervazlı oval bir şemse içine yerleştirilmiştir. Ketebe satırları bir şemse içine rikâ hatla yazılmış, şemse dışına, sure başlarına, sayfa kenarındaki güllere altının hâkim olduğu tezhip yapılmıştır. Kitabın tezhipleri yeşil-sarı tonundaki altını ustalıkla kullanan, zarif çiçekli tasarımlar yapan üstat bir müzehhibin elinden çıkmıştır.Measurements: 16,5 x 10,7 cm; 361 yaprak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Miklepli, şemse, salbek ve köşebendli yekşah tarzında ciltMeasurements: 356 varak; yazı alanı: 11.2 x 5.8 cm, cilt: 17.5 x 11.5 x 3.3 cmScript: Nesih; Rıka
Hattat Yusuf b. Abdullah, Tophane’de Topçu Ocağı’nda görevli demirci bir ağanın yanında demircilik yaptığı ve top dökümü sırasında dua okumakla görevli olduğu için Demircikulu lakabıyla bilinir. Yusuf, ünlü hattat Ahmed Karahisari’nin (ö. 1556) öğrencisi Derviş Çelebi Mehmed’in (ö. 1592) öğrencisi olarak, Karahisari’nin üslubunu izleyen son hattatlardan biridir.Binding: Kitabın sonundaki hatim duası 20. yüzyılda eklenmiş, miklepli, şemse ve salbekli kahverengi deri cildi de aynı sırada yapılmış olmalıdır.Illuminations: Kuran, Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayetini çevreleyen serlevha tezhiple açılır (y.1b-2a). Tezhibin enli pervazı lacivert zemine altın sarmal dallar, rumiler, içi yeşil rumilerle dolu oval kartuşlarla bezeli ve iki uzun kenarda altın zeminli haşiyelidir. Ayet satırlarının etrafında yer alan dar dikey ve enli yatay dikdörtgen panolarda, yeşil renkli hatayilerin doldurduğu altın zeminli kartuşlar tasarımın temel öğesi olarak dikkati çeker. Surelerin isimleri altın zemine siyah dallar ve rumilerle bezenmiş zemine beyaz mürekkeple ve rıkâ hatla yazılmış, ilk surelerde sure başı tezhipleri daha renkli tasarlanmıştır. Cüz, aşr, secde, hizb işaretleri, sayfa kenarına dizili, kenarları dilimli yuvarlak, oval, mavi renk tığlı tezhipli güllerle belirlenmiştir.Measurements: 21,3 x 12,5 cm; 370 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Hasan Âşıkî'nin günümüze ulaşan eserlerinin sayısı dikkate alındığında, özellikle 1839-1869 arasında Şumnu'da aktif olarak Kuran istinsah eden hattatlardan biri olduğu anlaşılmaktadır.Binding: Özgün, mıklepli cildin dış kapakları kestane rengi deridir. Dış kapakların orta alanı birbirine dolanan düğümlü kıvrımların oluşturduğu irice, dilimli şemselerle süslenmiştir. İç kapaklar nar çiçeği renkli baskı kâğıtla kaplıdır; kâğıtların üzerine aletle altın süsler yapılmıştır.Illuminations: Serlevha, Şumnu'da istinsah edilen Kuran nüshalarının serlevha tasarımına güzel bir örnektir. Dilimli, enli pervazlı serlevha tezhibi, dar, ortası şişkince, dilimli oval bir şemse içine yazılan Fatiha suresini ve Bakara suresinin ilk dört ayetini çevreler (y.1b-2a). Bezeme alanları altın ve mavi zemin üzerine yapılmış pembe tonunda minik çiçekler, mavi tomurcuklar ve rumili dallarla doldurulmuştur. Pervazın dışı silme altındır. Ketebe satırlarını çevreleyen dilimli oval madalyonların dışı da aynı şekilde tezhiplenmiştir. Sayfa kenarları ise silme altın zemine yapılmış, tüm sayfa kenarını kıvrılarak dolaşan altın dal üzerine sıralanmış irice pembe çiçeklerle süslenmiştir. Pembe çiçeklerin arasında kalan boşluklar yeşil tomurcuklar ve kırmızı yapraklarla doldurulmuştur (y. 299b-300a). Sure başları ve sayfa kenarındaki güller tezhiplidir. Hizb gülleri, çiçekli, bodur ağaçlar şeklindedir.Measurements: 15,5 x 10,2 cm; 301 yaprak, sayfada 15 satır
Hattat Tahsin Hilmi, 1884'ten itibaren yirmi dokuz yıl boyunca Bayezid Kütüphanesi'nin müdürlüğünü yapmış, zengin elyazma kitap ve hat eserleri koleksiyonuna sahip olmuş bir sanatkar, dönemin aydın zümresinin bir mensubudur. Hattat bu Kuran nüshasının her cüzünü tek tek kopya etmiştir. Bu otuz cüz, 1323/1905-1906 yılında Osman Yumnî tarafından tezhiplenmiş, sonra bir araya getirilerek ciltlenmiştir.Binding: Kitabın özgün, miklepli, kahverengi deri cildi şemseli ve köşebentlidir.Illuminations: Kuran'ın ilk cüzünde Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayeti serlevha tezhipli, diğer cüzlerin sure başları unvan tezhiplidir.Measurements: 35,2 x 23,5 cm; 361 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Miklepsiz, şemse, salbek ve köşebendli kızıl renkli deri ciltMeasurements: 353 varak; yazı alanı: 21,9 x 12,5 cm, cilt: 30,5 x 20,4 cmScript: Nesih
Binding: Dış kapakları koyu kestane renk deri miklepli cildin, ön ve arka dış kapaklarındaki süslemeler dökülmüş, ön dış kapağın salbekli şemsesi içinin ve miklep üzerinin süslemeleri kalmıştır. Bu kısmların şemse ve köşebentlerinin içine mavi zemine altınla sarmal dallar üzerinde sıralanan Rumiler ve noktalar yapılmıştır. İç kapaklar, ön ve arka yan kâğıtlar, altınlı bir buketle süslü kırmızı renk deridir. Cilt özgündür.Illuminations: Kuran-ı Kerim’in Fatiha suresiyle, Bakara suresinin ilk dört ayeti haşiyeli serlevha tezhiplidir (y.1b-2a). Haşiyeli enli pervazın içine dilimli yarım şemseler yerleştirilmiş, tüm enli pervazın içi, sure satırlarının etrafı, sarı ve yeşil tonunda altın zemine, kırmızı, mavi rozet çiçekli dallarla süslenmiştir. Serlevha tezhibin tığları kırmızı ve mavi renklidir.
Surelerin başlıkları, sayfa kenarındaki her biri birbirinden farklı tasarlanmış güller, sure başlangıçlarının besmele okunun içi de tezhiplidir. Ketebe satırlarının sonunda yer alan boş alana altın zemine, pembe ve mavi iri çiçekli iki buket yerleştirilmiştir (y.391a).Measurements: 19,5 x 12 cm; 391 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Kitabın sonunda hatim duası vardır (y.306a-306b).Binding: Miklepli cildin dış kapakları vişne renk deridir. Cildin orta kısmında şemse vari bir biçim oluşacak şekilde tasarlanmış, yeşil renk deri üzerine altın dal, yaprak ve noktalarla aletle bezenmiş bir süsleme yer alır. Köşelere altınlanmış yapraklı dallar yerleştirilmiştir. İç kapaklar ve yan kağıtlar zerefşanlı sarı kağıttır. Cilt özgündür.Illuminations: Dilimli oval bir şemse içine yazılan Fatiha suresiyle Bakara suresinin ilk dört ayeti serlevha teziplidir (y.1b-2a). Mavi renkli tığlarla çevrili serlevha tezhibin sık dilimli enli pervazının uzun kenarına mavi zemine altın rumiler, pembe rozet çiçekler ve kırmızı tomurcuklarla süslü yarım, kısa kenarına dörtte bir şemse yerleştirilmiştir. Şemseler arasında kalan pervazın içine altın zemine yeşil rumiler, eflatun, pembe çiçekler yapılmıştır. Yeşil, pembe renkli dar pervazlar, altın zemine yeşil sarmal rumiler, iki surenin etrafını çevreleyen tezhipli alanın öne çıkan motifleridir. Sayfa kenarında yer alan güller ve sure başları da tezhiplidir.Measurements: 15,5 x 10 cm; 307 varak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Hattat Ahmed Arif, 1876'da Filibe'den İstanbul'a gelmiştir. Filibeli veya Bakkal adıyla da maruftur. Kuran'ın dikkat çekici bir yönü, özellikle Balkanlarda tercih edilen ayet ber-kenar yöntemiyle istinsah edilmiş olmasıdır. Bu yöntemde yazılan Kuran nüshalarında, sayfa sonuna yaklaşan ayet mutlaka o sayfada biter ve yeni sayfa başka bir ayetle başlar.Binding: Miklepli cildin dış kapakları kestane rengi deridir ve içleri mavi zemine altınlı fırçayla şekillendirilmiş sarmal rumilerle dolu salbekli şemseli ve köşebentlidir. Dış kapakları özgün olan cildin iç kapaklarına 20. yüzyılda yapılan onarımda ebru kâğıt kaplanmıştır.Illuminations: Kitabın serlevha tezhibi Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayetini süsler. Açık lacivert zemine tek dal üzerinde rozet çiçekler ve tomurcuklar, altın zemine pembe, sarı, kırmızı çiçekli buketli ve rumili kartuşlar enli pervazın içinde yer alır. Ayet satırlarının etrafını iri pembe yapraklar ve küçük mavi, sarı çiçeklerle süslü dar pervaz çevreler. Altın zemine muntazam istifli rıka hatla yazılmış sure başları, duraklar tezhiplidir. Secde, hizb, cüz işaretleri zarif tezhipli nahılvari tasarlanmış güller içine yazılıdır.Measurements: 17,5 x 11,5 cm; 311 yaprak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Miklepli cildin koyu kestane renk deri dış kapakları gömme yaldız şemselidir. İç kapaklar koyu kestane renk sade deridendir. Cilt 20.yüzyılda yapılmıştır.Illuminations: Eserin ilk iki sayfası altın pırıltılı olup enli pervazlı serlevha tezhiple süslüdür (y.1b-2a). Enli pervazın içi altın zemine altınlı rumiler ve dallar , ortası kırmızı ve yeşil minicik rozet çiçekler ve tomurcuklarla doldurulmuş bu motiflerin arasına, içinde lacivert çiçekli bol yeşil yapraklı bir buketin yer aldığı sarı tonunda altın zeminli kartuşlar yerleştirilmiştir. Dar pervazların içine yer yer yeşil, kırmızı ile boyanmış altın dal dizileri ve yer yer yeşile boyalı altın geçme bantlar yapılmıştır. Yeşil tonunda altınla sıvama boyanan sayfa kenarındaki tığlar yeşil renklidir. Serlevha tezhipteki ayet satırlarının arası altın beyne’s-süturludur. Dar şeritler halinde tasarlanan sure başları ve mavi renkli uzun tığlı cüz ve secde gülleri de tezhiplidir. Ketebe satırlarının üçgen koltuklarına da altın zemine kırmızı tomurcuklu, yeşil rozet çiçekli tezhip yapılmıştır. Tezhipler altınlı boyamada üstad bir müzehhibin işidir.Measurements: 19,3 x 12,8 cm; 303 yaprakScript: Nesih; Rıka
Binding: Miklepli cildin dış kapakları kestane renk deridir. Dış kapaklar içleri alınlı rumiler ve noktalarla bezeli şemseli, köşebentli ve enli pervazlı dır(yekşah cilt). Vişne renk deri iç kapakların ortasındaki kare alana fırçayla zerefşan yapılmıştır. Sertabın dışı ve içi halkari bezemelidir. Cilt özgündür.Illuminations: Eserin Fatiha suresiyle Bakara suresinin ilk dört ayetinin bulunduğu yapraklar serlevha tezhiplidir. Haşiyeli serlevhanın uzun kenarında dilimli yarım, kısa kenarında dörtte bir şemse vardır. Pervazı altın zemine çiçeklerle dolu bu şemselerin ortasındaki altın zeminli kartuşta bol yaprakli pembe renkli iri bir gül yer alır. Kartuşun dışındaki alanda lacivert zemine rozet çiçekler yapılmıştır. Enli pervazın içi lacivert ve altın zamine altınlı rumiler, mavi, pembe rozet çiçekler ve kırmızı tomurcuklarla bezelidir. Sayfa kenarında altın ve yeşil renkli tıklar yer alır. Bu yapraklardaki ayetlerin satır araları altınlı beyne’s-süturlu ve Besmele okunun içi tezhiplidir. Kitabın tüm durakları, sure başları ve sayfa kenarındaki mavi tığlı güller de tezhiplidir. Beyne’s-sütur ketebe satırlarının arasına da yapılmış, satırın sonundaki alan altın ve lacivert zemine altın rumi ve pembe mavi rozet çiçek ve kırmızı tomurcuklarla tezhiplenmiştir.Measurements: 310 varak; yazı alanı: 12 x 7 cm, cilt: 17.8 x 11.8 cmScript: Nesih; Rıka
Osmanlı Sultanları, hanedan mensupları, hanedan mensubuyla evli sadrazamlar sanatın hamisi olmuşlardır. Kimi hanedan mensuplarının şair, hattat, müzisyen, kuyumcu, marangoz, ressam oldukları da bilinir. Buradaki Kuran nüshası, Sultan II. Bayezid'in (h. 1481-1512) oğlu Korkut'un (ö. 1513) hattıyla kopya edilmiştir. Fatih Sultan Mehmed'in (h. 1444-1446, 1451-1481) sevgili torunu Korkut, Manisa'da ve Antalya'da valilik yapmıştır. Ancak, kardeşi I. Selim (h. 1512-20) tahta geçtikten kısa bir süre sonra kendisine rakip olarak gördüğü Korkut'u öldürtmüştür. Korkut sadece bu Kuran'ı kopya etmekle kalmamış dini ve tasavvufi kitaplar da yazmıştır. Harimî mahlasıyla şiir yazan Korkut aynı zamanda müzisyendi ve müzik aleti yapmada üstattı. Hat eğitimini Şeyh Hamdullah'tan (ö. 1520) almış olmalıdır.Binding: Kitabın 20. yüzyıl başlarına tarihlenen miklepli cildinin kestane rengi deri dış kapaklarına içleri altınlı rumilerle süslü şemse yapılmış, iç kapaklarına ebru kâğıt kaplanmıştır.Illuminations: Şehzade'nin kopya ettiği bu Kuran'da da Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayetinin etrafı serlevha tezhiptir. Ayet satırlarını çevreleyen dar dikey dikdörtgenlerin içi, yeşil tonunda altın zemine, sarı tonunda altın dallar üzerinde dizilmiş rozet çiçeklerle; enli yatay dikdörtgenlerin içi lacivert zemine altın dallar üzerine dizilmiş, kırmızı tomurcuk, altın, pembe rozet çiçeklerle ve altın zemine altın dallar üzerinde sıralanan mavi iri rozet çiçeklerle doldurulmuştur. Bu süslemeler, serlevha tezhibin kısa ve uzun kenarlarında uzanan geniş, kenarları dilimli üç haşiyenin içinde de tekrarlanır. Osmanlı tezhip sanatında, serlevha tasarımında, dış pervazın kısa ve uzun tarafından sayfa kenarlarına doğru genişçe uzanan haşiyeli tasarım 16. yüzyıl ortalarında farklı konularda yazılmış eserlerde de kullanılmıştır. Korkut'un hattıyla istinsah edilen Kuran'ın tasarımı bu tarzın öncü örneklerinden biridir. Serlevha tezhibini, sayfa kenarına doğru dimdik ve sık dizilmiş mavi renkli tığlar daha da zenginleştirir. Sure başları altın zeminli kartuş içine beyaz mürekkeple yazılmış, kartuşun etrafına lacivert zemine altınlı naif yapraklar yerleştirilmiştir. Kuran'da aşr, hizb yerlerini gösteren ibareler sayfa kenarına dizilmiş tezhipli oval madalyonların ortasına, cüz yerini işaret eden ibareler de tezhipli yıldızvari biçimlerin ortasına yazılmıştır.Measurements: 24 x 15,2 cm; 352 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Ağakapılı adıyla tanınan ve hüsn-ü hattı Derviş Ali’den (ö.1673) öğrenen hattat İsmail, dönemin meşhur hattatı Hafız Osman’ın (ö. 1698) mezar kitabesini yazmıştır. Kırktan fazla Kuran, dua kitapları kopya etmiş, murakka ve kıtalar da yazmıştır.Binding: Miklepli cildin dış kapakları gömme yaldız şemseli ve köşebentli kestane renk deridir. Şemse ve köşebentlerin içine kalıpla 16.yüzyılın beğenilen süslemesi saz üslubunun geç bir uyarlaması olan bezemeler ustalıkla yapılmıştır. Kestane renk deri iç kapaklarda içi zerefşanlı bir şemse vardır.Illuminations: Eserde, Fatiha suresiyle ve Bakara suresinin ilk dört ayetinin bulunduğu sayfalar serlevha tezhiplidir (y.1b-2a). Ayet satırlarının arasına altınlı yaprak biçimleri, besmele okunun içine dilimli, altın yarım daire yerleştirilmiştir. Sure satırlarının baş ve etek yönündeki yatay dikdörtgen tezhipli alanların içi sarı ve yeşil tonunda altın ve lacivert zemine altın rumiler ve pembe rozet çiçekler, kırmızı tomurcuklarla süslüdür. Kenarları dilimli enli pervazın içi yeşil tonunda altın zemine bembe mavi rozet çiçeklerle süslenmiş ve aralarına altın rumilerle çevrelenmiş, içi çiçekli lacivert renkli kartuşlar, mavi renkli çin bulutları yerleştirilmiştir. Sayfa kenarında kırmızı ve açık yeşil tığlar vardır. Sayfa kenarındaki mavi tığlı iri cüz, aşr ve secde gülleri, surelerin başlıkları özenle tezhiplidir. Ketebe satırlarının arası altınlı yapraklarla süslenmiş, satırların sonundaki alana halkâri süsleme yapılmıştır (y.463b).Measurements: 20,5 x 13,5 cm; 462 yaprakScript: Nesih; Rıka
Hattat Mustafa İzzet kazaskerdi, dolayısıyla bu unvanıyla tanınmıştır. Neyzen, hanende ve bestekâr olan hattat, Mustafa Vâsıf'tan (ö. 1853) aklam-ı sitte, Yesarizade Mustafa İzzet'ten (ö. 1849) talik dersleri alarak yetkinleşmiş, sarayda şehzadelere de yazı hocalığı yapmıştır. Celi sülüsle ve celi talikle yazdığı levha ve kitabeleri, büyük boy hilyeleri vardır. Bu Kur'an nüshasını gelenek olmadığı halde hurde talik üslubunda yazarak meslektaşlarından farklı bir yol seçmiş, kitap, Osmanlı dünyasında hurde talik hatla yazılmış bilinen tek Kur'an nüshası olma özelliğini kazanmıştır. Hareke işareti bulunmadığı için talik hat Kur'an yazımında tercih edilen bir yazı türü değildir; ancak Mustafa İzzet ustalıkla yerleştirdiği harekelerle talik hattın zarif görünüşünü de bozmadan bu nadide nüshayı hazırlamıştır.Binding: Kitabın miklepli özgün deri cildinin dış kapakları lâkedir. Cildin dış kapaklarının orta alanı sarı, kırmızı, yeşil tonunda altınla boyanmış saz yaprakları ve buketlerle süslenmiş, dar pervazlara altın zencirek yapılmıştır. Lacivert deri iç kapaklara ve yan kâğıdın üzerine saz yapraklı köşebentler ve ortaya altınlı uzun bir buket yerleştirilmiştir. Cilt de müzehhibin eseri olmalıdır.Illuminations: Kur’an, Fatiha suresini ve Bakara suresinin ilk dört ayetini kuşatan serlevha tezhiple süslüdür. Bu tezhip yazı alanının etrafında sayfa kenarına kadar yayılan, keskin sınırlardan arınmış bir tasarım halindedir. Sayfa kenarına yayılan dallar üzerinde kırılan, kıvrılan, kavis yapan uzun saz yaprakları, iri hatayiler ve hatayi buketleri 16. yüzyılın saz üslubunun yansımaları olarak tasarımın temel öğeleri gibi durur. Oysa iç kısımda bunlara, 19. yüzyılın baskın bezeme elemanı akantus yaprakları ve renk renk buketler katılarak, eskiyle yeninin kaynaştığı bir görüntü yaratılmıştır. Sanatlı Kuran nüshalarında gelenek olduğu gibi, Kuran okuyana kolaylık sağlayan sayfa kenarındaki işaretlerin her biri renk renk çiçekli buketler, bol çiçekli vazolar şeklinde yapılmıştır. Sure başları da akantus yaprakları ve çiçeklerle süslüdür. Kuran nüshasının bezeme tasarımında öne çıkan bir diğer özellik, bazı ayetlerin renk renk saz yapraklarıyla oluşmuş bir çerçeve içine alınmasıdır (y. 6a-7b, 16a, 17b, 26b-27a, 36b-37a, 46b-47a, 56b-57a, 66b-67a, 76b-77a). Kitabın ketebe sayfası, iki satırlık metnin etrafını kuşatan ve saz yaprakları, çiçeklerle dolu vazolarla tasarlanmış levha tezhiptir (y. 307b). Tüm süslemede baskın renk pembedir. Buna mavi ve altın da eklenmiştir. Müzehhibin pembe renge düşkünlüğü, imzasını attığı sayfaya yaptığı pembe renkli sümbül buketinde öne çıkar.Measurements: 17,5 x 10,7 cm; 308 yaprak, sayfada 15 satırScript: Hurde talik
Hafız Osman, gençliğinde Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'dan (ö. 1676) destek görmüş, II. Mustafa'ya (h. 1695-1703) ve Sultan III. Ahmed'e (h. 1703-30) hüsnühat öğretmiştir.Binding: Miklepli cildin vişne rengi dış kapakları gömme salbekli şemseli, köşebentli ve enli pervazlıdır. Üstat bir mücellidin yaptığı cilt, eserin özgün kabı değildir; 19. yüzyıl sonlarında yapılmış olmalıdır.Illuminations: Kuran nüshası, Fatiha suresi ve Bakara suresinin ilk dört ayetini süsleyen levha tezhiple açılır. Bu sayfaların satır araları beyne's-sütur'dur. Satırların etrafındaki yatay ve dikey dikdörtgen alanların ve bu alanları çeviren enli pervazın içi altın zemine altınla, altın ve lacivet zemine pembe, beyaz, mavi minicik rozet çiçekler ve altın dallarla bezenmiştir. Enli pervazı ise münavebeli dizilmiş mavi hatayiler ile kırmızı karanfillerden oluşan tığ motifi çevreler. Sure başları ile sayfa kenarındaki içinde beyaz mürekkeple cüz, aşr, hizb yazılı güller de özenle tezhiplidir.Measurements: 18 x 12 cm; 471 yaprak, sayfada 11 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Özgün miklepli cildin yeşil ve siyah renk deri dış kapakları içleri altın rumilerle dolu yekşah şemseli, köşebentli ve pervazlıdır. İç kapaklar ve yan kâğıtların bir yüzü kırmızı deridir ve bunların üzeri, ortası rozet çiçekli altınla renklendirilmiş baklava biçimleriyle süslüdür.Illuminations: Fatiha suresiyle Bakara suresinin ilk dört ayetini süsleyen serlevha tezhibi zer-ender-zer üsluptadır (y. 1b-2a). Enli pervazı, içi çiçekli iri geçme rumilerle doldurulmuştur. Serlevha tezhibin dar dikey bölmeleri altın zemine mor renkli naif çiçeklerle süslenmiş, sayfa kenarına zerefşanlı zemine naif kırmızı ve mor renkli dallar yapılmıştır. Ayrıca sure başları, duraklar, hizb, aşr, secde, cüz gülleri de tezhiplidir. Ketebe kaydı başlık tezhiple başlar (y. 311a-311b). Kitabın sonuna hatim duası eklenmiş (y. 311b-313b), son iki yaprağa halkâri bezeme yapılmıştır (y. 313b-314a).Measurements: 16,2 x 10,8 cm; 314 yaprak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Hattat Mustafa, saray ağalarından Mehmed Ağa'nın oğlu ve Sultan IV. Mehmed (h. 1648-1687) döneminde sarayda meşk hocalığı yapan Mustafa Anber Ağa'dır. Anber Ağa padişah tuğrası çekmede ve musıkide de üstattı.Binding: Miklepli cildin dış kapakları koyu kestane rengi deriden, gömme yaldız salbekli şemselidir. İç kapaklar ve yan kâğıdı yeşil ve krem zerefşanlı kâğıttır. Cilt 20. yüzyılda onarılmış, özgün salbekli şemsesi yerine konmuştur. Bu onarım sırasında sayfalar biraz kesilmiş, yaprakların birleşme yerine halkâr bezeme yapılmıştır.Illuminations: Kuran nüshasının Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayeti serlevha tezhiplidir. Bu ilk ayet satırlarının çevreleyen yatay ve dikey bölmelere ve kenarları sivri dilimli enli pervaza hâkim olan renk altındır. Lacivert zeminli kartuşlar ve sarmal dallar üzerinde hatayi grubu pembe, beyaz, mavi çiçekler bezeme öğeleridir. Sayfa kenarını, âharlı kâğıt zemine vişne ve lacivert renkli hatayi grubu çiçekler ve dallar sıvama kaplar. Sure başları, hizb, secde gülleri tezhiplidir. Aşr yerleri altınla yazılarak belirlenmiştir.Measurements: 12 x 7,5 cm; 392 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Abdullah el-Herevî, Timurî şehzadesi Baysungur’un (ö. 1433) Herat’taki kütüphanesinde, hattat Cafer’in yanında yetişmiştir. Sülüs hattı iyi yazdığı, efşan ve vassalede üstat olduğu, Herat ve Meşhed’deki bazı yapıların dış yazılarını da yazdığı bilinir. SSM’deki bu Kuran nüshası da el-Herevî’nin hattıyla yazılmış nadide bir elyazması örneğidir. Abdullah el-Herevî’nin murakkalardaki yazılarına dayanarak onun 1430-1455 arasında Timur’un (ö. 1405) oğlu Uluğbey’in (ö. 1449) hizmetinde Semerkand’da olduğu düşünülürse, SSM nüshasının da Semerkand’da istinsah edildiği söylenebilir. SSM’deki Kuran nüshasının sure başları hattatın uzmanlaştığı sülüs hatla, ketebesi de diğer eserlerinde olduğu gibi rıka hatla yazılmıştır.Binding: Kitabın özgün cildi günümüze ulaşmamıştır. Şimdiki cildi, dış kapakları gömme şemseyle süslü kestane rengi deridendir ve 20. yüzyılda İstanbul'da yapılmış olmalıdır.Illuminations: Kitapta Fatiha ve Bakara sureleri serlevha tezhiplidir, sure başlarına tezhip yapılmamıştır. Abdullah el-Herevî’nin hattıyla yazılan eserlerde olduğu gibi, bu Kuran nüshasının serlevha tezhibi de 16. yüzyıl başlarında Herat’ta yapılmış olabilir.
Bir başka olasılık da serlevha tezhibin 16. yüzyıl başlarında Osmanlı saray nakkaşhanesinde eklenmiş olmasıdır.Measurements: 21,2 x 14,5 cm; 325 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Sülüs; Rıka
Osmanlı dönemi Kuran nüshalarında, ortasında son surenin veya ketebenin yazılı olduğu, karşılıklı iki yaprak halinde hatime sayfası levha tezhip tasarımlarının 1440-1517 arasına tarihlenen örnekleri vardır. Özellikle son yapraklardaki tezhipleriyle dönemin sanatlı kitapları arasında öne çıkan SSM nüshası da 15. yüzyıl Osmanlı kitap sanatının sultani nitelikteki bir örneğidir. Tezhip tasarımına bakılırsa, Sultan II. Bayezid (h. 1481-1512) döneminde, ünlü Şeyh Hamdullah'ın hattıyla yazılmış Kuran nüshalarının tezhiplerini hazırlayan bir sanatkârın elinden çıkmış olmalıdır.Binding: Kuran'ın 20. yüzyılda yapılan onarımda yenilenen cildinin kestane rengi deri dış kapaklarına içi kalıpla sarmal dallar ve hatayilerle bezenmiş gömme oval salbekli şemseler yapılmıştır; siyah deri iç kapaklarda ise içleri altın rumilerle dolu şemse ve köşebentler yer alır.Illuminations: Kuran'ın 1b-2a zahriye yaprakları şemseli, köşebentli olarak tasarlanmıştır. Fatiha ve Bakara sureleri (y. 2b-3a) serlevha tezhiplidir. Sure başları âharlı zemine altınla veya altın zemine beyaz sülüsle kartuş içine yazılmış, kartuş zeminleri ve köşe dolguları sarmal dallar üzerinde sıralanmış turuncu ağırlıklı küçük çiçekler, yaprak ve tomurcuklarla veya naif üslupta çiçekler ve dallarla süslenmiştir. Nas suresinin etrafı serlevha (y. 330b) ve bu surenin karşı yaprağı (y. 331a) levha tasarımında naif üslupta tezhiplidir. Tezhiplerin turuncu, çimen yeşili renkleri, naif üsluptaki çiçekleri, Kuran’ın ilk sayfalarındaki zahriye ve son sayfalarındaki levha veya serlevha tasarımları 15. yüzyıl Osmanlı kitap sanatının sultani nitelikteki örneklerinde karşımıza çıkar.Measurements: 24,5 x 16,5 cm; 331 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Sülüs
Eğrikapılı Mehmed Rasim, İmamzade adıyla da maruftur.Binding: Miklepli cildin kestane rengi deri dış kapakları içleri hatayi ve bulut üslubunda kalıpla bezemeli gömme, yaldız salbekli şemseli, köşebentli ve pervazlıdır. Pervazlarda üzeri noktalarla bezemeli deri kartuşlar vardır. Sertabının üzerindeki altınlı kartuş içine kalıpla “masun ve mahfuz bir kitaptır. Ona yalnız pak olanlar dokunabilir” ayeti (Vakıa: 78-79) yazılmıştır. İç kapakları ve yan kâğıdının bir yüzü, noktalar ve altınlı baklava biçimleriyle süslü vişne rengi deridir. Cildin iç kapakları, sırtı, sertabı, kimi sure başları ve sayfa kenarındaki güller, halkârî işleri 19. yüzyılda onarım sırasında yapılmış ve hatim duası yine o sırada eklenmiş olmalıdır.Illuminations: Kuran serlevha tezhipli Fatiha ve Bakara sureleriyle başlar. Bu surelerin satırlarını çevreleyen enli yatay dikdörgenler ve sivri dilimli enli pervaz zer-ender-zer üslubunda bezelidir. Sayfa kenarında münavebeli dizilmiş mavi ve vişne rengi çiçekli tığlar vardır. Duraklar altınlı, sayfa kenarındaki hizb, cüz, secde gülleri ve sure başları tezhiplidir. Kitabın sonuna koyu krem renk kâğıda hatim duası yazılmış (y. 399a-402a) ve iki boş yaprağa halkârî süsleme yapılmıştır (y. 398b, 402a).Measurements: 17,5 x 11 cm; 402 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
19. yüzyılda İstanbul dışındaki merkezler arasında özellikle Şumnu’da yoğun bir Kuran istinsah faaliyeti olduğu, Mehmed Nuri’nin de bu hareketli ortamda önemli rolü olduğu anlaşılıyor. Şumnu’da istinsah edilen Kuran nüshalarının serlevhaları farklı tasarımlarıyla öne çıkmaktadır. Kitabın sonunda bir de hatim duası vardır.Binding: Özgün, miklepli cildin dış kapakları koyu yeşil deridir. Kapakların orta alanına aletle, ince dallar üzerinde sıralanmış saz yaprakları, çiçekler ve noktalar, enli pervaza ise saz yaprakları ve noktalardan oluşan süsler yapılmış ve bu süsler sarı ve yeşil tonunda altına boyanmıştır. Pervazın dışı da zencirekli bir cetvelle çevrelenir. Cildin iç kapaklarına ve yan kâğıtlarına fıstık yeşili kâğıt kaplanmıştır. Bu yeşil kâğıdın köşelerine kalıpla altın yapraklar, ortasına oval biçimde altın bir buket yapılmıştır.Illuminations: Nüshanın pervazlı serlevha tezhibi, dar ve dilimli oval bir şemse içine yazılan Fatiha suresini ve Bakara suresinin ilk dört ayetini çevreler (y.1b-2a). Bezeme alanları altın zemin üzerine yapılmış yeşil tonunda boyalı minik çiçekler ve rumili dallarla doldurulmuştur. Fâtır suresinin son altı ayeti ile Yâsin suresinin ilk on bir ayetinin etrafında tezhipli pervaz vardır (y. 221b-222a). Altın yaldız zeminli bu pervazın içi pembe ve mavi konturlu yıldız çiçekleri, yeşil yapraklı dallarla süslüdür. Aynı bezeme ketebe satırlarının yazılı olduğu, oval madalyonları da çevreler (y. 306b-307a). Sure başları ve sayfa kenarındaki güller, altın zemine yeşil çiçek ve yapraklarla, bazı ayet satırlarının iki yanında bırakılan boşluklar ise çiçekli, bodur ağaçlarla tezhiplenmiştir. Ayetler sayfa sonunda bitecek şekilde (ayetberkenar) yazılan Kuran’da her sağ sayfanın altındaki satır izleme ibaresi de altın yapraklarla çevrili bir madalyon içine alınmıştır.Measurements: 19,5 x 12,3 cm; 306 varak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Hattatlığının yanı sıra müsizyen olarak da ünlenen Çinicizade Sultan III.Ahmed’in (sal.1703-1730) mevlidhanlığını yapmıştır. Sülüs ve nesih hatlar meşkeden hattatın yüzün üzerinde Mushaf istinsah ettiği bilinir. Bu eser, Çinicizade’nin kaleminden çıkmış ve müzehhip Abdullah’ın fırçasıyla bezenmiş, üstat bir mücellit tarafından ciltlenmiş nadide kitap sanatı örneklerinden biridir.Binding: Miklepli cildin dış kapakları vişne renk deridir. Dış kapaklar yeşil zemine yekşah aletiyle yapılmış, altın rumilerle süslü (yekşah cilt) şemseli, köşebentli ve enli pervazlıdır. Vişne renk deri iç kapaklar ve yan kağıtlar zilbahar süslemelidir. Cilt özgündür.Illuminations: Kuran-ı Kerim’in Fatiha suresiyle, Bakara suresinin ilk dört ayeti kenarları sık dilimli enli pervazlı, mavi ve kırmızı renk tığlı serlevha tezhiple süslüdür. Satır araları altın beyne’s-süturludur. Sure satırlarının baş ve etek yönündeki dikdörtgen alanlar ve enli pervazın içine geniş altınlı, dar lacivert zemine sık pembe, mavi, kırmızı, rozet çiçekler, altınlı Rumiler ve ortabağ motifleri yapılmış, sure satırlarının iki yanındaki dar pervazların içi zerenderzer üslupta bezenmiştir. Sayfa kenarındaki güller de özenle tezhiplenmiş, sure başları sıvama altın zemine üstübeç mürekkebiyle yazılmıştır. Ketebe satırlarının alt kısmındaki altın zeminli üçgenin dışındaki alan altın sarmal dallar, yapraklar ve hatayilerle süslenmiştir. Çinicizade’nin istinsah ettiği, hemen hemen aynı ölçülerdeki Kuran-ı Kerim nüshalarını, serlevhada tasarım değişikliği yapmadan Abdullah b. Mustafa tezhiplemiştir.Measurements: 15 x 10 cm; 328 yaprak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Hattat Derviş Ali’nin, Halid Erzurumî’nin (ö. 1630-31) öğrencisi olması dolayısıyla yazı üslubundaki silsile Şeyh Hamdullah’a (ö. 1520) kadar uzanır ve onun ikinci Şeyh Hamdullah olarak tanınmasına yol açar. Osmanlı hat sanatının ünlü üstatlarından Suyolcuzade Mustafa Eyyubî (ö. 1685), Ağakapılı İsmail Efendi (ö. 1706) ve Hafız Osman’ın (ö. 1698) hocası olan Derviş Ali, Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa’ya (ö. 1676) da hat dersleri vermiştir.Binding: Miklepsiz cildin, özgün koyu kestane rengi deri dış kapakları gömme salbekli, şemseli, köşebentli ve dar pervazlıdır. 20. yüzyılda yapılan onarım sırasında iç kapaklara simefşanlı kâğıt kaplanmıştır.Illuminations: Eserin serlevha tezhibi Fatiha suresini ve Bakara suresinin ilk dört ayetini süsler. Enli ve dilimli pervazın ve diğer bölümlerin dolgu motifleri, lacivert ve altın zemin üzerinde yer alan renk renk çiçekler, rumiler ve dallardır. Sure başları sade altın zemine beyaz rıka hatla yazılmış, sayfa kenarlarına hizb, cüz, aşr yerlerine işaret eden tezhipli iri güller yerleştirilmiştir. Tezhiplerin üstat elden çıktığı söylenemez.Measurements: 15,8 x 10,8 cm; 449 yaprak, sayfada 12 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Dış kapakları kestane renk deri cilt miklepsizdir. İçleri kalıpla sarmal dal, bulut ve rumilerle bezemeli gömme şemse ve köşebentler dış kapakları süsler. Vişne renk deri iç kapaklarda konturları altınlı, içleri zerefşanlı şemse ve köşebentler vardır. Cilt özgündür.Illuminations: Eski Saray’da meşk hocası olan hattat Hasan el-Üsküdarî’nin istinsah ettiği bu Kuran nüshası Fatiha suresiyle Bakara suresinin ilk dört ayetini süsleyen, enli pervazlı serlevha tezhiple açılır. Lacivert zeminli kartuşlar, altın dallar üzerinde sıralanmış mavi, eflatun rozet çiçekler, kırmızı minicik yapraklar altın zeminli levha tezhibin temel süsleridir. Mavi ve kırmızı renkli tığlar haşiyelerden sayfa kenarına kadar uzanır. Y.176 da olduğu gibi sayfa kenarında birbirinden farklı tasarlanmış güller özenle tezhiplenmiştir. Sure başı tezhiplerinin sade bir tasarımı vardır.Measurements: 17,5 x 12 cm; 414 varak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Kitabın 1b - 235a arasındaki tezhipleri incelendiğinde, Safevi döneminde 1580'lerde Şiraz’da istinsah edilen eserlerin tezhipleriyle benzer oldukları görülür. Zahriye tezhibinin ortasına İsra suresinden 88. ayetin yazılması da 16. yüzyılda Safevi döneminde Şiraz’da istinsah edilen Kuran nüshalarında yaygındır. Yaprak 1b-3a arasındaki tezhiplerde görüleceği gibi, Safevi üslubundaki tezhipli yaprakların 2 cm kadar kesilmiş olduğu anlaşılır. Halbuki 235b-236a yapraklarındaki tezhipte böyle bir kesinti görülmediği gibi üslubu da diğerlerinden çok farklıdır; 16. yüzyıl Osmanlı tezhip üslubunun 20. yüzyıl başlarındaki bir uygulaması gibidir. Safevi döneminde 1580 civarında Şiraz’da istinsah edilip tezhiplenen ve muhtemelen ciltlenen bu Kuran nüshası bir şekilde İstanbul’a ulaşmış olmalıdır. Cildi yıprandığı veya kaybolduğu için kitabın yeni sahibi muhtemelen 20. yüzyıl başlarında usta bir hattata ketebe kaydını yazdırmıştır. Ayrıca, kitabın değerini artırmak üzere son iki yaprağını dönemin üstat bir müzehhibine süsletmiş, sonra da ciltletmiş olmalıdır. Mücellit muhtemelen kitabın sayfalarını cilde uydurmak için kesmek zorunda kalmıştır.Binding: Miklepli vişne çürüğü deri cildin dışı bulutlar, rumiler, hatayilerle kalıpla bezemeli yaldız gömme şemseli ve köşebentlidir. Miklebi ve sertabı yenilenmiş, bu yenileme sırasında eski sertaba ait "Masun ve mahfuz bir kitaptır. O'na yalnız pak olanlar dokunabilir" ayetlerinin (Vâkıa: 78-79) kalıpla yazılı olduğu kartuş korunmuştur. Onarımda iç kapaklara kestane rengi sade deri kaplanmış olmalıdır. Cildin dış kapaklarının 16. yüzyıl sonlarına ait olduğu söylenebilir.Illuminations: Sanatlı elyazma kitaplarda genelde ilk iki yaprakta, bazen birinci yaprağın a yüzünde tezhipli oval, dairevi, yıldız biçimi veya daha farklı tasarımlarla yapılmış süslemeli sayfalar vardır. Bu süslemelerin orta alanına çoğu kez kitabın, yazarının ismi, kitabın kim için hazırlandığı, kitap bir Kuran ise bir ayet yazılır. Bu orta alan tamamen tezhiplendiği gibi boş da bırakılabilir. İşte bu sayfalara zahriye adı verilir. Buradaki zahriye yapraklarında (y. 1b-2a) ortada etrafı minik çiçeklerle halkârî ve mavi renkli rumi tığlarla çevrili, salbekli ve sekiz kollu bir şemse ile köşebentler vardır. Şemsenin ortasına altın zemine beyaz rıka hatla "De ki: Yemin ederim eğer insanlar ve cinler Kuran'ın benzerini getirmek üzere toplansalar, birbirlerine arka çıksalar da bir mislini getiremezler" ayeti (İsra: 88) yazılmıştır. Tezhibin temel renkleri altın, lacivert ve turuncudur. Kuran'ın Fatiha ve Bakara sureleri geleneğe uygun olarak haşiyeli enli pervazlı serlevha tezhiplidir (y. 2b-3a). Kitabın sayfa kenarındaki gülleri, sure başları da tezhiplidir. Cüz, hizb, aşr, secde işaretleri altın rıka hatla sayfa kenarına yazılmıştır. Yaprak 235b'de unvan tezhibinin altına rıka hatla ketebe kaydı yazılıdır. Bu satırların altındaki alana altın ve lacivert zeminli, bulut ve rumi motifli levha tezhip yapılmıştır. Aynı sayfanın kenarında siyah mürekkeple yazılıp sonra silinmiş notların izleri seçilmektedir. Etrafı pervazlı, mavi zeminli oval şemseli bir diğer levha tezhip de yaprak 236a'da yer alır.Measurements: 19,3 x 12,4 cm; 236 yaprak, sayfada 17 satırScript: Nesih; Rıka
Hattatın SSM'de bir Kuran nüshası daha vardır (SSM 100-0177).Binding: Miklepli, dış kapakları vişne rengi deri cildin üzeri derin gömme, yaldızlı, iki yanda şişkin oval şemseli, köşebentli ve pervazlıdır. Vişneçürüğü rengindeki deri iç kapakları ise gömme yaldız salbekli şemselidir. Cilt özgündür, sertabı yenilenmiştir. Sertab üzerindeki gömme kartuş içine kalıpla "Masun ve mahfuz bir kitaptır. Ona yalnız pâk olanlar dokunabilir" ayetleri yazılmıştır (Vâkıa suresi: 78-79).Illuminations: Serlevha tezhibinde, ortada satır araları altınlı Fatiha ve Bakara suresi yer alır. Enli pervazı uzun kenarda haşiyelidir; sure metninin dört tarafını yatay enli ve dikey dar tezhipli bölmeler çevreler. İri mavihatayiler enli pervazı çepeçevre kuşatır. Farklı tonda altın ve lacivert ağırlıklı bu tür serlevha tezhibi İslam dünyasında hazırlanan sanatlı Kuran nüshalarında genelde 15. yüzyıldan başlayarak sürekli kullanılmıştır. Sure başları unvan tezhiplidir. Sayfa kenarlarında, özenle tasarlanan Kuran nüshalarında okumayı kolaylaştıran hizip, aşr, cüz yerlerini gösteren ve "gül" denen geleneksel tezhipli süslemelere yer verilmemiş, bu yerler altın rıka ile yazılarak gösterilmiştir.Measurements: 26 x 14,7 cm; 417 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Hattat Yahya Hilmi, İstanbul'da dönemin ünlü hattatlarından eğitim görmüş ve icazet almış, hayatı boyunca birçok Kuran, En'am, dua kitabı, hilye ve levha yazmış, hızlı yazmasıyla ün kazanmıştır. Müzehhip Bahaddin, Tokatlıoğlu soyadını alarak çalışmalarına Cumhuriyet döneminde de devam etmiş ve Güzel Sanatlar Akademisi'nde hocalık yapmıştır (ö. 1939). Baş yapıtı, 1330/1911-1912 yılında Hasan Rıza hattıyla Sultan V. Mehmed Reşad (h. 1909-1918) için büyük boyda (49 x 29,5 cm) istinsah edilen Kuran'ın tezhibidir. Cumhuriyetin ilk müzelerinde, Topkapı Sarayı ve Evkaf-ı İslamiye'de, eserlerin ciltlerinin onarımıyla görevlendirilmiştir. Müzehhip ve mücellit Bahaddin Tokatlıoğlu, SSM'deki bu Kuran'ın cildinin dış kapaklarında 16. yüzyılın cilt bezeme tasarımını, iç kapaklarda 19. yüzyılın yeniliklerini uygulamaktadır. SSM'de korunan bir Hilye-i Şerif de Yahya Hilmi tarafından hazırlanmıştır (no. 140-0085).Binding: Müzehhip Bahaddin'in tezhiplediği SSM Kuran nüshasının cildi de muhtemelen kendisinin eseridir. Miklepli cildin dış kapakları vişneçürüğü rengi deridir. Dış kapakları içi saz üslubunda bezemeli, gömme salbekli şemseli ve rumi üslubunda bezemeli gömme yaldız köşebentlidir. Enli pervazı zencireklidir. Sertabının üzerindeki derin gömme altın kartuş içine kalıpla "masun ve mahfuz bir kitaptır" ayeti (Vâkıa: 78) yazılmıştır. Bu kartuşun iki tarafındaki alan, altınla boyanmış ve fırçayla çalışılmış saz yaprakları ve hatayilerden oluşan dallarla süslenmiştir. Aynı süsleme kitabın yapraklarının birleşme yerine de halkâri olarak yapılmıştır. Kitabın iç kapakları ve yan kâğıtlarının bir yüzü, halkârî bir buketle süslü koyu yeşil renk deridendir.Illuminations: Kuran nüshasında Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayeti serlevha tezhiple bezenmiştir. Bu sure satırlarını çevreleyen yatay ve dar dikdörtgen bölmelerin tezhiplerinde yeşil renk hâkimdir. Zeminde koyu ve açık tonda sarı altının ağırlıklı olduğu, kenarları yuvarlak dilimli ve mor renkle konturlanmış enli pervazda mavi ve siyah zeminli küçük kartuşlar ve sık dallar üzerinde sıralanmış minicik çiçekler vardır. Enli pervazın içinde kırmızıyla konturlanmış ve münavebeli dizilmiş palmeti hatırlatan biçimler seçilir. Zerefşanlı sayfa kenarında uzanan tığlar kırmızı dal ve yapraklar ve mavi hatayilerin değişimli sıralanmasıyla oluşur. Kitapta duraklar, sure başları, hizb, cüz, secde gülleri zengin tezhiplidir. Tüm tezhiplerde altının parlaklığı göz alır. Dar pervazların içine altınla birlikte sürülen çimen yeşili de dikkati çeker. Kitabın hatime satırları unvan tezhibiyle başlar ve biter (y. 404b-405a).Measurements: 22,2 x 13,5 cm; 405 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
16. yüzyıl ortasının üstat bir müzehhibi olan sanatkâr, bu Kuran nüshasının nadide örnekler arasında yer almasını sağlamıştır.Binding: Eserin miklepli deri cildi muhtemelen 20. yüzyıl onarımında yapılmıştır.Illuminations: Kuran zarif on iki köşeli tezhipli zahriye ile açılır (y. 1a) ve onu izleyen serlevha tezhiplidir (y. 1b-2a). Etrafı cetvellenmiş enli pervazla sure satırlarını çepeçevre kuşatan yatay ve dikey bölmeler altın ve lacivert zemine altın sarmal dallar üzerinde sıralanan minicik çiçekler, rumiler ve hatayilerle, satır araları altın zemine siyah konturlu dallar ve çiçeklerle süslüdür. Sayfa kenarının tığları 20. yüzyıldaki onarım sırasında yapılmış olmalıdır. Kuran’ın Bakara suresi ayrı bir yaprakta unvan tezhibiyle başlar (y. 2b). Bu tezhibin, altta dikdörtgen, üstte kubbevari haşiyeli bir tasarımı vardır, tığları özgündür. Bakara suresinin ilk iki yaprağının satır araları tamamen altındır. Sure başları ve sayfa kenarında yer alan güller de tezhiplidir. Güller kimi kez bir kolye gibi sayfa kenarında sıralanır (y. 201a, 287a,b, 323a), bazen de bir zahriye gibi tek başına durur (y. 150b, 229a, 308b). Güllerin içine hizb, aşr, cüz yazıları yerleştirilmemiş, birkaç yerde gülün yanına altın sülüsle secde yazılmıştır (y. 288b). Sure başları siyah tahrirli altın sülüs, bazen de sülüs ve muhakkak hatladır (y. 226b).Measurements: 22 x 14,5 cm; 335 yaprak, sayfada 15 satırScript: Nesih; Rıka
Binding: Miklepli cildin özgün vişneçürüğü rengi deri dış kapakları içleri kalıpla saz üslubunda bezemeli gömme yaldız salbekli şemseli, köşebentli ve kartuşlu pervazlıdır. Kestane rengi deri kaplı iç kapaklar onarımda yenilenmiş ve bu kısma fırçayla zerefşanlı sade bir şemse yapılmıştır.Illuminations: Kuran nüshasının Fatiha ve Bakara sureleri serlevha tezhiplidir (y. 1b-2a). Sivri dilimli enli pervazında ve serlevhanın diğer bölümlerinde zemin renkleri altın ve laciverttir. Pembe ve eflatun tonunda minicik çiçekler, kırmızı renk dolgulu bulut biçimleri ve incecik dallar tezhibin üstat bir müzehhibin elinden çıktığını gösterir. Sure başları sade altın zemine beyaz rıka hatla yazılmıştır. Hizb, cüz, aşr yazıları sayfa kenarındaki tezhipli iri hatayilerin veya saz yapraklarının oluşturduğu rozetlerin ortasındadır.Measurements: 25,5 x 16,5 cm; 366 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Illuminations: Sayfanın son kısmında bir sure başı tezhibi vardır. Etrafı açık kahverengidir ve halkar tarzda süslenmiştir. Mavi ve altın rengi cedveller, kahverengi etraf ile yazı arasında yer alır.Measurements: 18,6 x 26,2 cm; 9 satır
Mehmed Şefik'in yazdığı kalıptan hazırlanan zer-endûd levhada, yazı alanının üzerinde, pervazın ortasında, "Allah yüce kitabında şöyle buyurmuştur" anlamına gelen giriş ibaresi Kâlellâhu te'âla fî kitâbihi'l-kerîm yer alır. Altına, "Allah'ın göğsünü İslam'a açtığı, böylece üzerinde Rabbinden bir nur bulunan kimse, kalbi imana kapalı kimse gibi midir?" anlamındaki âyet (Zümer: 22) yazılmıştır.Illuminations: Yazı alanının dışındaki kalınca pervaz beyaz bir kurdeleyle birbirine dolanan altınlı, çiçekli ve yapraklı dallarla bezelidir.Measurements: 47.5 x 100 cmScript: Celi sülüs