Necmeddin Okyay, son dönem hattatlarından Nazif Bey (ö. 1913), Hasan Rıza (ö. 1920), Mehmed Hulusi Yazgan (ö. 1940), Ahmed Kâmil Akdik (ö.1941), İsmail Hakkı Altunbezer (ö. 1946) gibi, 19. yüzyılın tanınmış celi sülüs ve celi talik hattatı olan Sami Efendi'nin (ö. 1912) öğrencisiydi. Necmeddin Okyay da, Sami Efendi'nin diğer öğrencileri gibi, 1914'te açılan Medresetü'l-Hattatin'in hocalarındandı. Sanatkâr, hattatlığının yanında, ebru çalışmalarıyla da tanınmış, çiçekli ebrulu kâğıtlarıyla bu alana önemli bir yenilik getirmiştir. Hattatın bu levhasında, Şefâat yâ nebiyyallâh ("Ey Allah'ın peygamberi, şefaat et") ibaresi yazılıdır.Illuminations: Koyu sarı zemin üzerine siyah mürekkeple yazılan kompozisyonu çevreleyen pervazlar ebrulu kâğıttandır.Measurements: 88 x 120 cmScript: Celi talik
19. yüzyılın tanınmış celi sülüs ve celi talik hattatı olarak kabul gören Sami Efendi'nin tekkelerde tarikatın pirinin adının yazılarak duvara asılması âdetinden yola çıkarak kalıplarını hazırladığı levhada "Yâ Hazreti Mevlana" ibaresi yer alır. Yazı kompozisyonun ortasına denk gelen "te" harfinin üzerine "Kuddise surruhu'l-azîz" (Yüce sırrı mukaddes olsun) sözleri yerleştirilmiştir.Illuminations: Koyu ve parlak mavi zemin üzerine zer-endûd olarak hazırlanmış olan levha, müzehhip Bahaddin Tokatlıoğlu'nun (ö. 1939) elinden çıkmış olmalıdır. Yazıyı çevreleyen altın cetvelin dışındaki geniş pervaz, rumili altın kıvrım dallarla bezelidir. Levhanın özgün ahşap çerçevesi, zeytin dallarından yapılmış bir çelengin ortasındaki yastığın üzerine yerleştirilmiş destarlı mevlevi sikkesiyle süslenmiştir.Measurements: 47.5 x 94.5 cmScript: Celi talik
Sami Efendi'den (ö. 1912) hat meşk eden hattat Nazif, döneminde de beğenilen bir hattattı. Bu levhasında, "Allah'ın farzlarını yerine getir ki, itaat edenlerden olasın" anlamındaki hadisi oval bir kompozisyon içine istiflemiştir.Illuminations: Zencerekli bir pervazla çevrelenen yazı alanı ebrulu kâğıtla vassalelenmiştir.Measurements: 38 x 48,5 cmScript: Celi sülüs
Osmanlı talik yazısının son dönemdeki en ünlü hattatlarından biri Mehmed Hulusi Yazgan'dır. Talik yazıyı, 19. yüzyılın büyük üstatlarından Sami Efendi'den (ö. 1912) öğrenmiştir. Dokuz kıt'adan oluşan murakka, bir mürekkebat meşkidir. Meşkin ikinci aşaması olan mürekkebat meşklerinde öğrencinin kompozisyon kabiliyetini geliştirmek üzere çeşitli beyitleri yazma çalışmaları yapılırdı. Talik yazı öğreniminde en çok tercih edilen metinler İranlı ünlü âlim ve şair Abdurrahman Molla Câmî'nin (ö. 1492) 19 beyitlik Farsça Besmele Kasidesi ve Hakani Mehmed Bey'in (ö. 1606) 1598'de yazdığı 716 beyitlik Türkçe mesnevi Hilye-i Hakani'dir. Mehmed Hulusi Yazgan, bu dokuz kıt'ada Besmele Kasidesi'nden beyitler yazmıştır. Sadece eğitim için kaleme aldığı bu beyitlerde, satır aralarına çalış anlamına gelen sa'y kelimesini yazmayı ihmal etmemiştir.Binding: Körüklü murakkanın kestane rengi deri cildinin dış kapakları şemselidir, iç kapakları ise bej kâğıtla kaplıdır.Illuminations: İlk iki kıt'a hafif ebrulu kâğıtlar, diğerleri düz kâğıtlar üzerine yazılmıştır ve yazı alanlarının etrafı zerefşanlı (altın serpme) bej kâğıtla vassalelenmiştir. Talik murakka bezemesizdir.Measurements: 9 kıt'a; 17,4 x 25,3 cmScript: Talik
Hattat Faik Efendi, sülüs ve nesih hatlarını Mehmed Şefik'ten (ö. 1880) meşketmiştir. Bu levhasında celi divani hatla "Taşlanan ve (Allah'ın huzurundan) kovulan şeytandan Allah'a sığınırım. Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla! Ey kapıları açan Rabbimiz, bize hayır kapılarını aç" anlamına gelen Arapça duayı, saltanat kayığı formunda yazmıştır. Dua siyah mürekkeple yazılmış, altınla tahrirlenmiştir.Illuminations: Kompozisyonun üzerine irice, yeşil bir saz yaprağı, yaprağın arasına ise kırmızı, büyük bir rozet çiçeği iliştirilmiştir. Bu bezemenin sağında gene irice, altınlı bir şemse motifi görülür. Orta alanı, altınlı süslemeleri olan bej, dar ve koyu pembe enli birer pervaz çevreler.Measurements: 47,3 x 90 cmScript: Celi divani
Sami Efendi'nin Yesarizade'nin (ö. 1849) talik üslubundan geliştirdiği celi talik levhaların bir örneği bu eserdir. Zer-endûd levhada Hz. Muhammed'in "Çalışıp kazanan Allah'ın dostudur" anlamındaki hadisi yazılıdır.Illuminations: Kompozisyonu çevreleyen altınlı cetvelin dışındaki pervazın dört köşesi ve uzun kenarların ortaları geometrik ve bitkisel motiflerle bezelidir. Levhayı siyah zemin üzerine zer-endûd olarak hazırlayan ve tezhipleyen, hattatın birlikte çalışmayı tercih ettiği, son dönemin ünlü müzehhibi Bahaddin Tokatlıoğlu (ö. 1939) olmalıdır.Measurements: 49 x 116 cmScript: Celi talik
Yazı kalıplarını Sami Efendi'nin hazırladığı levhada, kahverengi zemin üzerine altın mürekkeple "Başarıya ulaştıran Allah'tır" anlamındaki Allâhu veliyyu't-tevfîk ibaresi vardır. İbarenin ortasındaki uzatılmış "y" harfinin oluşturduğu büyük çanak içinde, "O ne güzel bir Mevlâ ve ne güzel bir dosttur" anlamına gelen Ni'me'l-mevlâ ve ni'me'r-rafîk sözleri istiflenmiştir.Illuminations: Altınlı cetvelin dışındaki pervazın altınlı, geometrik tezhibini müzehhip Bahaddin Tokatlıoğlu (ö. 1939) yapmış olmalıdır.Measurements: 60.5 x 126.5 cmScript: Celi sülüs
Hattat Tahsin Hilmi, 1884'ten itibaren yirmi dokuz yıl boyunca Bayezid Kütüphanesi'nin müdürlüğünü yapmış, zengin elyazma kitap ve hat eserleri koleksiyonuna sahip olmuş bir sanatkar, dönemin aydın zümresinin bir mensubudur. Hattat bu Kuran nüshasının her cüzünü tek tek kopya etmiştir. Bu otuz cüz, 1323/1905-1906 yılında Osman Yumnî tarafından tezhiplenmiş, sonra bir araya getirilerek ciltlenmiştir.Binding: Kitabın özgün, miklepli, kahverengi deri cildi şemseli ve köşebentlidir.Illuminations: Kuran'ın ilk cüzünde Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayeti serlevha tezhipli, diğer cüzlerin sure başları unvan tezhiplidir.Measurements: 35,2 x 23,5 cm; 361 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Hattat Yahya Hilmi, İstanbul'da dönemin ünlü hattatlarından eğitim görmüş ve icazet almış, hayatı boyunca birçok Kuran, En'am, dua kitabı, hilye ve levha yazmış, hızlı yazmasıyla ün kazanmıştır. Müzehhip Bahaddin, Tokatlıoğlu soyadını alarak çalışmalarına Cumhuriyet döneminde de devam etmiş ve Güzel Sanatlar Akademisi'nde hocalık yapmıştır (ö. 1939). Baş yapıtı, 1330/1911-1912 yılında Hasan Rıza hattıyla Sultan V. Mehmed Reşad (h. 1909-1918) için büyük boyda (49 x 29,5 cm) istinsah edilen Kuran'ın tezhibidir. Cumhuriyetin ilk müzelerinde, Topkapı Sarayı ve Evkaf-ı İslamiye'de, eserlerin ciltlerinin onarımıyla görevlendirilmiştir. Müzehhip ve mücellit Bahaddin Tokatlıoğlu, SSM'deki bu Kuran'ın cildinin dış kapaklarında 16. yüzyılın cilt bezeme tasarımını, iç kapaklarda 19. yüzyılın yeniliklerini uygulamaktadır. SSM'de korunan bir Hilye-i Şerif de Yahya Hilmi tarafından hazırlanmıştır (no. 140-0085).Binding: Müzehhip Bahaddin'in tezhiplediği SSM Kuran nüshasının cildi de muhtemelen kendisinin eseridir. Miklepli cildin dış kapakları vişneçürüğü rengi deridir. Dış kapakları içi saz üslubunda bezemeli, gömme salbekli şemseli ve rumi üslubunda bezemeli gömme yaldız köşebentlidir. Enli pervazı zencireklidir. Sertabının üzerindeki derin gömme altın kartuş içine kalıpla "masun ve mahfuz bir kitaptır" ayeti (Vâkıa: 78) yazılmıştır. Bu kartuşun iki tarafındaki alan, altınla boyanmış ve fırçayla çalışılmış saz yaprakları ve hatayilerden oluşan dallarla süslenmiştir. Aynı süsleme kitabın yapraklarının birleşme yerine de halkâri olarak yapılmıştır. Kitabın iç kapakları ve yan kâğıtlarının bir yüzü, halkârî bir buketle süslü koyu yeşil renk deridendir.Illuminations: Kuran nüshasında Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk dört ayeti serlevha tezhiple bezenmiştir. Bu sure satırlarını çevreleyen yatay ve dar dikdörtgen bölmelerin tezhiplerinde yeşil renk hâkimdir. Zeminde koyu ve açık tonda sarı altının ağırlıklı olduğu, kenarları yuvarlak dilimli ve mor renkle konturlanmış enli pervazda mavi ve siyah zeminli küçük kartuşlar ve sık dallar üzerinde sıralanmış minicik çiçekler vardır. Enli pervazın içinde kırmızıyla konturlanmış ve münavebeli dizilmiş palmeti hatırlatan biçimler seçilir. Zerefşanlı sayfa kenarında uzanan tığlar kırmızı dal ve yapraklar ve mavi hatayilerin değişimli sıralanmasıyla oluşur. Kitapta duraklar, sure başları, hizb, cüz, secde gülleri zengin tezhiplidir. Tüm tezhiplerde altının parlaklığı göz alır. Dar pervazların içine altınla birlikte sürülen çimen yeşili de dikkati çeker. Kitabın hatime satırları unvan tezhibiyle başlar ve biter (y. 404b-405a).Measurements: 22,2 x 13,5 cm; 405 yaprak, sayfada 13 satırScript: Nesih; Rıka
Sami Efendi talik hat icazetini Yesarizade'nin (ö. 1849) öğrencilerinden Kıbrısîzade İsmail Hakkı'dan (ö. 1862) almış, Yesarizade'nin üslubunu celi talik levhalarına taşımıştır. Bu zer-endûd levhanın celi talik hat kalıpları Sami Efendi tarafından hazırlanmış, "Yâ Hazret-i pir Seyyid Abdülkadir Geylanî" ibaresi yazılmış, ortadaki "Seyyid" kelimesinin üzerine Kaddese'llâhu sirrahu'l-'aziz (Allah onun yüce sırrını mukaddes kılsın) ibaresi istiflenmiştir. Sami Efendi'nin yazı kalıplarından levhayı hazırlayan ve pervazını tezhipleyen, son dönemin ünlü müzehhibi Bahaddin Tokatlıoğlu (ö. 1939) olmalıdır.Measurements: 54 x 179 cmScript: Celi talik
20. yüzyılın tanınmış hattatlarından Hasan Rıza hüsnühat sanatını Yahya Hilmi (ö. 1907), Mehmed Şefik (ö. 1880) ve Sami Efendi'den (ö. 1912) öğrenmiştir. Medresetü'l-Hattatin'de ders vermiş, son Osmanlı hattatlarını yetiştirmiştir. Hattat, Şems suresinin tamamını yazdığı büyük boyutlu levhasına besmele satırıyla başlamış, altına muhakkak hat ile surenin Arapça ayetlerini, daha alta ise sülüs hatla Türkçe meallerini yazmıştır.Illuminations: Yazı satırlarının dışı, altın zemin üzerine kurdeleler ve girlantlarla birbirine bağlanan kıvrımlı saz yaprakları ve rengârenk çiçekli buketlerle doldurulmuştur. Levhanın dışındaki pervaz koyu kahverengi zemin üzerine altınla bezelidir.Measurements: 127 x 88 cmScript: Sülüs; Muhakkak; Rıka; Thuluth; Muḥaqqaq